Finansal Olmayan İşletmelerde Finansallaşma: Borsa İstanbul'da Bir Uygulama

Abstract

Kurumlar ve bireyler için önemli bir yer tutan finansallaşma, son kırk yılda küreselleşme ve liberalizasyonun etkisi ile hız ve derinlik kazanmış, uluslararası boyutlara ulaşmıştır. Finansallaşma, yalnızca finansal kurumlarda değil, finansal olmayan işletmelerde de etkisini göstermektedir. Bu çalışma, finansallaşmayı, finansallaşma göstergelerini, dünyada ve Türkiye'de finansallaşma sürecini ve finansallaşma ile yaşanan krizleri incelemeyi, finansal olmayan işletmelerde finansallaşma sürecinin etkilerini ve sermaye harcaması ile finansallaşma arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Literatürde finansallaşma ile ilgili pek çok çalışma bulunmasına rağmen bu çalışmalar genel olarak finansallaşmayı makroekonomik seviyede incelemişlerdir. Mikro seviyede yani firma düzeyinde yapılan araştırma sayısı oldukça azdır. Bu çalışmada Türkiye'de Borsa İstanbul'a (BIST) kayıtlı imalat sanayi sektöründeki 155 finansal olmayan işletmede, finansallaşmanın sermaye harcaması ile ilişkisini araştırmak için ekonometrik bir analize yer verilmiştir. Ayrıca imalat sanayi sektörünün alt sektörleri bazında da analiz yapılmıştır. Analizin kapsamı en fazla işletme sayısını bünyesinde barındıran imalat sanayi sektörü ile sınırlı tutulmuştur. Bu çalışma ile elde edilen ekonometrik sonuçların, Türkiye'de imalat sanayi sektöründeki finansal olmayan işletmeler için sermaye harcaması ve finansallaşma arasındaki beklenen negatif ilişkiyi destekleyici nitelikte olduğunu ortaya koymuştur. Alt sektörler bazında incelendiğinde ise 'kimya, petrol' alt sektörünün, finansallaşma ile sermaye harcaması arasındaki negatif ilişkiden en çok etkilenen alt sektör olduğu sonucuna varılmıştır. Bazı sektörlerde ise firmaların yatırımlarında uzun vadeli borçlanmaya gittiği ve bu borçluluğun, finansal kırılganlığa rağmen sermaye harcaması üzerinde olumlu etkisi olduğuna ilişkin bulgular elde edilmiştir.

Financialization, which is an important place for institutions and individuals, gained speed and depth with the effect of globalization and liberalization in the last forty years and reached international dimensions. In this study, the aim is to examine the financialization, the symptoms of the financialization, the financialization process in the world and in Turkey, the crises lived with the financialization and to investigate the symptoms of the financialization in the non-financial corporations and also the relationship between capital expenditure and the financialization. Although many studies have been in the literature, they have examined the financialization in macroeconomic level. The number of researches at the micro level, it means firm level, is quite low. In this study, an econometric analysis was located to investigate the relationship between the financialization and the capital expenditures in 155 non-financial corporations in the manufacturing industry registered to the Istanbul Stock Exchange (ISE) in Turkey. In addition, an analysis was made on the basis of sub-sectors of the manufacturing industry sector. The scope of the analysis is limited to the manufacturing industry sector, which has the highest number of corporations. This study concluded that the econometric results have supported the expected negative relationship between financialization and capital expenditure for non-financial corporations in the manufacturing sector in Turkey. When analyzed by sub-sectors it was found that 'chemistry, petroleum' is the sub-sector most affected by the negative relationship between financialization and capital expenditure. In some sub-sectors it was concluded that firms had long-term borrowings in their investments and this indebtedness had a positive effect on capital expenditure despite financial fragility.