Türkçe Ders Kitaplarındaki Okuma Metinleri ve Anlama Etkinliklerinin Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi (Abide) Raporuna Göre İncelenmesi

Abstract

Okuma ve okuduğunu anlama becerileri, bireylerin hayatını her alanda etkileme gücüne sahiptir. Türkçe öğretiminde ulaşılmak istenen hedeflerden biri öğrencilere okuma ve okuduğunu anlama becerilerini kazandırmaktır. Ders kitapları hedeflere ulaşmayı sağlayan önemli araçlardan biridir. Kitaplarda bulunan okuma metinleri ve okuduğunu anlama etkinlikleriyle bahsi geçen beceriler geliştirilmeye çalışılır. Bu amaç doğrultusunda ders kitaplarındaki metinlerle okuduğunu anlama etkinliklerinin ulusal ve uluslararası ölçütlere göre yapılandırılması gerekir. Bu çalışmada, Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin ve metne ait okuduğunu anlama etkinliklerinin, ulusal çerçevede Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi (ABİDE) araştırmasında belirlenen Türkçe değerlendirme çerçevesi ölçütlerine göre incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkçe ders kitaplarındaki metinler ABİDE araştırmasında açıklanan ölçütlere göre incelenmiş ve elde edilen bulgular, ABİDE araştırmasındaki verilerle karşılaştırılmıştır. Çalışma verileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniğiyle elde edilmiştir. Araştırmacı tarafından, ölçütler doğrultusunda 'yaşamsal alanlar açısından metinleri inceleme formu', 'metin türleri inceleme formu' ve '4 düzeyli yapıya göre okuduğunu anlama etkinliklerini inceleme formu' oluşturulmuştur. İncelemelerde elde edilen veriler frekans ve yüzde hesaplamaları kullanılarak tablolaştırılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin, %78'i toplumsal, %47'si eğitimsel, %41'i kişisel durumlarla ilişkilidir. Bu metinlerin %56,25'i sanatsal, %43,75'i bilgilendirici ve %3'ü dil dışı görsel içeren metin türündedir. Okuduğunu anlama etkinliklerinin %32,62'si yorumlama-çıkarım yapma, %32,26'sı bilgiyi hatırlama-bulma, %30,49'u anlama ve %23,75'i de değerlendirme düzeyine yöneliktir. 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin %62,5'i kişisel, %59,3'ü toplumsal, %34,3'ü eğitimsel durumlarla ilişkilidir. Bu metinlerin %62,5'i sanatsal, %37,5'i bilgilendirici ve %3'ü dil dışı görsel içeren metin metin türündedir. Okuduğunu anlama etkinliklerinin %32,75'i bilgiyi hatırlama-bulma, %32,75'i yorumlama-çıkarım yapma, %25,76'sı anlama ve %24 de değerlendirme düzeyine yöneliktir. Ders kitaplarında elde edilen bulgular, ABİDE verileriyle karşılaştırılmış; ders kitaplarından elde edilen bulguların benzerlik ve farklılık taşıdığı tespit edilmiştir. Bu sonuç doğrultusunda Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinleriyle okuduğunu anlama etkinliklerini hazırlama sürecinde, ABİDE gibi ulusal boyutlu sınavlarda verilen ölçütlerin göz önünde bulundurulması önerilmiştir. Anahtar Sözcükler: Okuma becerileri, Okuduğunu anlama, Türkçe ders kitabı, ABİDEReading and reading comprehension skills have the power to affect people's lives everywhere. One of the targets in the education of Turkish is helping students achieve reading and comprehension skills. Textbooks are one of the important tools to help achieve these targets. These skills can be improved with the reading and comprehension activities in the textbooks. For this intention, the reading and comprehension activities should be structured according to national and international standards. In this study, the reading texts and reading comprehension activities of these texts in Turkish textbooks are intended to be researched according to the criteria of the Turkish evaluation framework determined in the Monitoring and Assessing Academic Skills (ABİDE), executed by the Turkish Ministry of National Education. For this purpose, texts in Turkish textbooks were researched according to the criteria of ABİDE and the findings were compared with the data of ABİDE research. Data of the study were obtained by document analysis technique, one of the objective research techniques. Forms of 'Examination in Terms of Life Areas', 'Examination of Text Types' and 'Examining Reading Comprehension Activities According to Four-Leveled Structure' were created by the researcher. The data obtained in the examinations were tabulated using frequency and percentage calculations. According to the results of the research, the subjects of texts of 5th-grade Turkish textbooks are %78 social, %47 educational, and %41 personal situations. These texts' images are %56,25 artistic, %43,75 informational and %3 non-linguistic. Reading comprehension activities are on %32,62 interpretation-inference, %32,26 finding-remembering the information, %30,49 comprehension and %23,75 evaluation level. Subjects of 8th grade Turkish textbooks are %62,25 personal, %59,3 social, %34,3 educational. These texts' images are %62,5 artistic, %37,5 informational and %3 non-linguistic. Reading comprehension activities are on %32,75 finding-remembering the information, %32,75 interpretation-inference, %25,76 comprehension and %24 evaluation level. Data acquired from coursebooks were compared with ABİDE data. The comparison shows that there are similarities and differences. According to the results, it is recommended to consider the criteria which are given by ABİDE in the preparation of reading texts and reading comprehension activities. Keywords: Reading skills, Reading comprehension, Turkish textbook, ABİDE