Uzun Dönem İçin Radyoaktivite Dozunun Hesaplanması

Abstract

UZUN DÖNEM İÇİN RADYOAKTİVİTE DOZUNUN HESAPLANMASI (BIODOSE) ÖZET Bu çalışmada, nükleer reaktörlerin atıklarından veya doğal yolla gelen radyonüklitlerin yüzey suyuna ve kuyulara sızması sonucu insanların uzun vadede almış olduğu doz, yaşama alışkanlıklarına ve kullanım hızına bağlı olarak, BIODOSE bilgisayar programı kullanılarak hesaplandı. Doz hesapları tüm vücut ve tiroit, vücut, sindirim sistemi, akciğer, karaciğer, böbrek, kemik ve cilt için ayrı ayrı yapıldı. Çalışmada önce BIODOSE programının eldeki bilgisayar sistemine uyarlanması, çalıştırılması ve doğru çalıştığı test edildi. Daha sonra çevremizden bazı durumlar seçilerek dört farklı senaryo kuruldu ve bu senaryolara göre doz hesaplamaları yapıldı. Birinci senaryoda Aşağı Kızılırmak bölgesi üzerindeki 137Cs ve 134Cs kirliliği sonucu insanların almış olduğu radyasyon dozu üç farklı çözüm metoduna göre hesaplandı. Hesaplama sonuçlan, tüm vücut etkin doz eşdeğerinin kararlı çözümde en büyük, zaman ile değişen çözümde en küçük olduğunu; ayrıca 137Cs nin tüm vücut etkin doz eşdeğerinin en fazla haliç ve deniz kirliliğinden geldiğini ve bu kirliliğin en fazla karaciğerde depolandığım gösterdi. 134Cs için yapılan hesaplamalarda tüm vücut etkin doz eşdeğerinin en fazla deniz kirliliğinden en az nehir kirliliğinden kaynaklandığı görüldü. ikinci senaryoda toprakta bulunan 137Cs ve 134Cs kirliği sonucu insanların aldığı doz hesaplandı. Alman dozun yaklaşık olarak bütün organlarda aynı olduğu görüldü. Üçüncü senaryoda, kuyu suyundaki 137Cs, 134Cs, 129I ve 90Sr kirliliği sonucu insanların almış olduğu doz hesaplatıldı. Kuyu sisteminden alınan dozun diğer sistemlerden alınan dozdan oldukça büyük olduğu ve ayrıca 137Cs un özellikle karaciğer ve böbrekte, 134Cs un kemikte, 129I un tiroitte, 90Sr kemikte toplandığı görüldü. Dördüncü senaryoda nehir sistemindeki 129I kirliğinden bir bireyin ve nüfusun aldığı doz hesaplatıldı. l79l en fazla tiroitte toplandığı, sindirim sistemi, kemik, böbrek ve karaciğerde hemen hemen aynı dozda alındığı saptandı. Anahtar Kelimeler: Atık, Radyonüklit Taşınması, Doz, Yüzey Sistemleri,CALCULATION OF RADIOACTIVE DOSES FOR LONG TERM (BIODOSE) ABSTRACT In this study, the doses taken by man and population for a long time from the leaked radionuclides the waste of nuclear reactor or coming by natural way the water surface as well as in the well water was calculated by using BIODOSE computer program which takes into account the usage rate and the living habits. Dose calculations were made separately for whole body and for seven organs which whole body, gastrointestinal and lower large intestine, thyroid, bone, liver, lung, kidney, skin. In the study, first of all BIODOSE program was adopted to the available computer system, it was then tested whether the program runs correctly. In the later stage four different scenarios which are chosen from our environment were established and the calculations were made according to the chosen scenarios. In the first scenario, the radiation doses taken by man from in the northern part of Kızılırmak region were determined by using three different solution method. The calculation results have shown that in stable solution whole body effective dose equivalent is the biggest whereas it is the least in the time varying solution. Results were also shown that whole body equivalent doses of 137Cs come the biggest from the estuary and the sea pollution and pollution originating from these compartments were stored mostly in the liver. It was found that effective dose equivalent of 134Cs stems mostly from the sea pollution and lastly from the river pollution. In the second scenario, the dose taken by man from 137Cs and 134Cs pollution present in the topsoil was calculated. The results have shown that the doses taken is approximately same for all the organs. In the third scenario, the doses taken by man due to releasing 137Cs, 134Cs,129I and 90Sr to the well water were calculated. It was seen that the dose taken from the well system is rather large than the one taken from the other systems. In the calculations, it was observed that 137Cs is stored especially in liver and in kidney; 134Cs is in bone, 129Iis in thyroid and 90Sr is in bone.