Yapay Zekâ İle Şiir Çevirisi: ChatGPT'nin Çevirilerinin Dryden’ın Yöntemleriyle Analizi

Abstract

Son teknolojik gelişmeler sayesinde, yapay zekâ meslekler dahil olmak üzere insan hayatının birçok alanında etkisini göstermiştir. Bu sebeple, birçok bilim dalında çalışma konusu olmuştur. Çeviribilim de bu duruma bir istisna değildir. Yapay zekânın çeviride kullanımı ve insan çevirisi ile yapay zekâ çevirisinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi bu alanda sıklıkla çalışılan konulardır. Ancak, mevcut çalışmaların çoğu, herhangi bir çeviri yönergesi sunulmadan metnin doğrudan çevrilmesini esas alan bir yöntem izlemektedir. Alandaki bu boşluğu gidermek adına, bu çalışma ChatGPT’nin belirli çeviri yöntemleri ile çeviri yapılması komutu verildiğinde sergilediği performansı incelemeyi amaçlamaktadır. Emily Dickinson tarafından kaleme alıınan A happy lip—breaks sudden şiiri bu çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, John Dryden’ın ortaya koyduğu çeviri yöntemleri olan sözcüğü sözcüğüne çeviri, anlamına göre çeviri ve öykünme yöntemleri seçilmiştir. Şiir öncelikle bir insan çevirmen tarafından İngilizceden Türkçeye çevrilmiştir. Sonrasında, ChatGPT’ye “Aşağıda verilen Emily Dickinson şiirini John Dryden tarafından tanımlanan üç çeviri yöntemi olan sözcüğü sözcüğüne çeviri, anlamına göre çeviri ve öykünme yöntemlerini kullanarak çevir” komutu verilmiştir. Çalışmanın sonuçları ChatGPT’nin anlamına göre çeviri yönteminin özelliklerine sözcüğü sözcüğüne çeviri ve öykünme yöntemlerinden daha fazla uyum sağlayabildiğini göstermiştir.