Fosforik Asit Üretim Artığı Fosfojipsin Tanımı ve Değerlendirme İmkanlarının Araştırılması

Abstract

Ill ÖZET Fosfojips, yaş metotla fosforik asit üreten fabrikalarda yan ürün olarak ele geçen önemli bir endüstriyel artıktır. Esas olarak CaS0..2H20 bileşimindedir ve yapısında P205» F~» organik maddeler gibi safsızlıklar bulundurmaktadır. Bu safsızlıklar fosfojipsin endüstriyel kullanımını sınırlar. Bu çalışmada, TOGSAŞ Samsun Gübre Fabrikası 'ndan günde 3150 ton gibi büyük miktarlarda ele geçen ve önemli depolama problemleri doğuran fosfojipsin karakterinin belirlenmesi ve endüstriyel kullanımının sağlanması için bir saflaştırma (rafınasyon) metodu geliştirilmesi amaçlandı. Fosfojips/çözücü oranı, sıcaklık, karıştırma süresi, kalsinasyon ve kimyasal katkılar gibi parametreler dikkate alınarak optimum şartlar belirlendi. Kimyasal analiz, İR spektroskopisi, Polarize Mikroskop ve Tarayıcı Elektron Mikroskobu kullanılarak elde edilen ürünlerin saflık dereceleri araştırıldı. Bu işlemlerle saf jipsin özelliklerine oldukça yakın özellikte rafine fosfojips üretildiği sonucuna varıldı.

IV SIMMARY. Phosphogypsum is an important industrial by-product from phosphoric acid production. Its form is mainly CaS0..2HpO and there are such impuri ties as P0O5» F~, organic compounds in its structure. These impurities restrict the industrial use of phosphogypsum. The aim of this study is to determine the characteristics of phospho gypsum which is obtained about 3150 tons per day and creates important stora ge problems in TOGSAŞ Samsun Fertilizer Factory and to develope a raffina- tion method. The optimum conditions were determined taking into consideration such parameters as phosphogypsum-water ratio, temperature, stirring time, calcination and chemical additives. The purity of the samples was investigated by the using of chemical analysis, IR spectroscopy, polarized light micros copy and scanning electron microscopy. After these treatments it was observed that raf fined phosphogypsum which has about the same properties as the natural gypsum was produced.