Tarihsel Yapılarda Onarım-Güçlendirme Çalışmaları ve Amasya Taşhan Örneği

Abstract

Kültürel ve tarihi çok önemli bir mirasa sahip olan ülkemiz, mimari açıdanda çok önemli bir tarihi yapı stoğuna sahiptir. Söz konusu yapılar, binlerce yıllık kültür ve medeniyetimizin izlerini taşıyan önemli birer hazinedirler. Ülkemizde bulunan tarihi yapıların çoğu bulundukları bölgenin coğrafyasına ve kültürüne uygun olarak genellikle yığma veya ahşap konstrüksiyon yöntemlerine göre inşaa edilmiştir. Çoğu yığma olarak inşa edilen bu yapıların mevcut halleriyle korunması; doğanın ve zamanın yıpratıcı etkilerine karşı güvenli duruma getirilmeleri gerekir. En önemli husus; bu hedefe eserin aslını bozmadan ulaşmaktırki, bu da disiplinler arası çalışmayı gerekli kılmaktadır.Bu çalışmada, tarihi yığma yapıların onarım-güçlendirilme konusu incelenerek, literatür taraması yapılmakta, örnek olarak proje ve uygulama aşamalarının tamamında kamu adına görev aldığım Amasya Taşhan isimli tarihi bir yığma yapının üç boyutlu sonlu eleman modeli hazırlanarak statik ve dinamik çözümlemesi yapılmakta, deprem güvenliği belirlenip güçlendirme ihtiyacı ve yöntemi tartışılmaktadır.Beş bölümden oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde tarihi yapıların onarım ve güçlendirilmesi konusu genel olarak ele alınmakta, onarım-güçlendirme kavramlarından bahsedilmekte ve daha sonra da tarihi yapıların güvenliğinin sağlanması yanında kültürel ve sembolik değerlerinin de korunabilmesi için güçlendirme çalışmalarında bağlı kalınması gereken ilkeler ortaya konulmaktadır.Sonraki bölümlerde, 1698 yılında yapılmış olan Amasya Taşhan proje süreci ve bulguları ile birlikte kısa tarihçesi verilmekte, taşıyıcı sistem ve mimari özellikleri tanıtılarak üç boyutlu sonlu eleman modeli üzerinde yapılan analizler ve sonuçları elde edilen diyagramlarla anlatılmakta, mevcut güvenlik düzeyi irdelenmekte, güçlendirme yöntemleri ve sonrasında yapının uygulama safhası tartışılmaktadır.Beşinci bölümde, çalışmadan elde edilen sonuçlar ve öneriler üzerinde durulmaktadır.

Turkey, which owns a very important cultural and historical heritage, has architecturally important historical structures. These structures, which bears the trace of thousands of years of culture and civilization, are significant treasuries. Most of the historical structures are generally built in masonry or wood construction methods in accordance with the geography and culture of the region. These kind of structures which are mostly built in masonry needs to be protected against the harsh effects of nature and time. The point to be emphasized is to reach this goal without changing the original and this requires an interdisciplinary work.In this study, the literature of repairing and strengthening of masonry structures are investigated. For an example of a project called Amasya Taşhan which I've worked in all the implementation station of the project on behalf of the public which is also a historic masonry structure, three-dimensional finite element model was prepared, static and dynamic analysis was carried out ,determined the earthquake safety and the need to strengthen and method are discussed.In the introductory part of the study, which consists five parts, repairing and strengthening of historical buildings are generally discussed, repair-strengthening concepts are introduced and then the principles of strengthening to be adhered was laid down ensuring the security of the historical buildings in order to protect it?s cultural and symbolic values.In the next sections, a brief history of Amasya Taşhan which was built in 1698, was given in conjunction with the process and findings of the project, carrier systems and architectural features are introduced, analyzes based on the three-dimensional finite element model and it?s results was described with the obtained diagrams, the current security level was examined and strengthening methods and implementation phase of the structure are discussed.The fifth chapter focuses on the study results and recommendations.