Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmayla, Bafra Delta Ovasında Vertisol bir alandaki kimyasal toprak kalitesinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Veri setinde, iki farklı derinliğe ait 14 adet kimyasal toprak özelliği kullanılmıştır. 0-30 cm derinlikte pH, 30-60 cm derinlikte ise Zn tahmin faktör analizine dahil edilmeyen özellikler olduğu belirlenmiştir. 0-30 cm toprak derinliğinde, belirlenen 5 faktör ile toplam varyansın % 80.16’sı açıklanırken, Faktör 1 % 20.77 ile en yüksek değişkenliği açıklayan faktör olmuştur. 30-60 cm toprak derinliğinde belirlenen 5 faktör ise, toplam varyansın % 77.77’sini açıklanırken, en yüksek değişkenliği açıklayan Faktör 1, toplam değişkenliğin % 21.70’ini açıklamıştır. Krigleme haritaları alandaki toprak kalitesinin sürdürülebilirliliği için alınabilecek yönetimsel uygulamalara yönelik önemli ipuçları ortaya koymuştur. Sonuçlar bu haliyle, faktör ve jeoistatistiksel analiz yöntemlerinin toprak kalite çalışmalarında başarılı bir şekilde kombine edilebileceğini göstermiştir.

The aim of this study is to evaluate soil chemical quality with factor and geoistatsitic analysis methods in Vertisol areas located on Bafra Delta Plain. 14 chemical soil properties that belong to two different soil depths were used in data set. It was found that pH for 0-30 cm depth and Zn for 30-60 cm depth were excluded for factor analysis. While determined 5 factors were explained with 86.16 % total variance in 0-30 cm depth, Factor 1 showed the highest variation factor with 20.77 %. In addition, determined 5 factors in 30-60 cm depth were explained with 77.77 % of total variance whereas, Factor 1 that explains the highest variation showed 21.70 % of total variation. Kriging maps have important role to take some managements for sustainability of soil quality. Consequently, the results show that factor and geoistatistic methods can be successfully used together for soil quality studies.