Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913)

Abstract

Şer’iyye sicilleri muhtevasındaki bilgiler ile hukuki, idari, mali ve iktisadi tarih çalışmalarına kaynaklık etmektedir. Kadının önüne gelen meselelerle ilgili işlemleri ve verdiği kararlar içerisinde bu konularla alakalı bilgiler yer alır. Berat, fethi ardından uzun yıllar idari bir merkez olmuştur ve bu manada buraya kadılar atanarak sicil kayıtları tutulmuştur. Berat şer’iyye sicilleri Arnavutluk Devlet Arşivleri’nde bulunmaktadır. Arnavutluk’taki siciller içerisinde süreklilik arz etmesi bakımından Berat sicilleri dikkat çekmektedir. Bu siciller vasıtası ile Berat şehrinin mahalle isimleri tespit edilmekte ve bu mahalle isimlerinde zamanla meydana gelen değişiklikler izlenebilmektedir. Ayrıca idari bir birim olarak Berat kazası dâhilindeki köy isimlerinin tespiti de aynı siciller vasıtası ile mümkündür. Berat’ın merkezi olduğu sancak içerisindeki idari taksimatla alakalı işlemler de aynı sicillerden takip edilebilir. Sicillerden elde edilen bu verilerin diğer kaynaklarla mukayesesinin yapılması kaynakların tenkidi bakımından önemlidir. Nitekim bu şekilde idari birim dahilindeki değişikliklerden ne kadarının sicillerden izlenebilir olduğu da görülebilir. Bu çalışmada Berat şer’iyye sicilleri ile salname ve belgelerden takip edilen idari birimlerin mukayesesi yapılmaya çalışılmıştır.

It is a source of information on the contents of the şer'iyye registers, as well as on judicial, administrative, financial and economic history studies. Relevant information on these topics is included in the proceedings and decisions made by the kadı. Berat, became an administrative center for many years after the conquest, and kadıs were appointed here and kadı registers were kept. Berat kadı registers is in the Albanian State Archives. Berat registrations are remarkable in terms of continuity within the registers in Albania. By means of these registers, neighborhood names of the Berat city are determined and the changes in the name of these neighborhoods can be followed with time. In addition, the identification of village names within the Berat kazas as an administrative unit is possible through the same registers. Operations related to the administrative division in the sanjak where Berat is the center can also be followed from the same registers. The comparison of these data obtained from the registers with other sources is important for the criticize of sources. Thus, it can also be seen how much of the changes in the administrative unit can be monitored from the registers. In this study, it was tried to make a comparison between the administrative units seen in Berat registers, salnames and the documents.