İbn Tufeyl'in Hay bin Yakzan adlı eserinde ruh ve beden paradoksu

Abstract

İbn Tufeyl, Hay bin Yakzan adlı eserinde bir insanın, salt fiziki olanın imkanlarından ve kendi potansiyelinden yola çıkarak eriştiği metafizik hakikat deneyimini anlatmaktadır. Tezin ilk bölümü Hay'ın bedensel varoluşunu onun ruh ve beden birlikteliğinde dünyasal bir varlık oluşuyla ilişkilendirmeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple ada içi ve ada dışı/üstü bir varlık olma gerilimi, özdeşleşme ve farklılaşma pratiklerinde taklit eylemi üzerinden ele alınmaktadır. Daha sonra ölümün ruh-beden birliğine dair yıkıcı tavrının öteki üzerinden deneyimlendiği iddia edilmektedir. Burada ölümün bu yıkıcı tavrına yönelik şahit olma/maruz kalma deneyiminin, Hay'ın kendi bedensel varoluşuna dair bir ruh-beden ayrıştırmasına sebep olduğu görülecektir. Bu bağlamda ölüm, ruhun keşfine dair bir boşluk olarak Hay'da İbn Tufeyl tarafından açığa çıkarılmak istenen ruh-beden düalizminin tetikleyicisi olarak işlemektedir. İkinci bölüm ruh-beden düalizminin ve bu düalizmde bedenin baskılanıp ruhun erişilecek bir meta olarak işlenişinin, hangi dinamikler üzerinde gerçekleştiğine değinmekte ve bu dinamiklerin Hay için imkansallığına dair analizlere yer vermektedir. Bu bağlamda, Hay bin Yakzan'da ruha dair bir tasarının ve bir düşünce birikiminin dil mefhumu olmadan nasıl gerçekleşeği tartışılmaktadır. Aynı şekilde hikayenin İbn Tufeyl'in dilin/dünyasalın sınırlarını imleyen mistik bir hakikat deneyimini, sembolik bir dil kullanımı ile dünyasal kılışına dikkat çekilmektedir. Daha sonra metafiziğe dair bir deneyimin evrenselliği ve Hay bin Yakzan'ın deneyiminin bu bağlamda nasıl değerlendirileceği tartışılmaktadır. İkinci bölümün son başlığı, Hay bin Yakzan'ın hakikat deneyimini sırasıyla hangi aşamalarla gerçekleştirdiğini analiz etmekte, bu aşamaların hiyerarşik bir dizilimde birbirleri ile olan ilişkilerine dikkat çekmektedir. Bu aşamaların bedensel ve salt ruhani diye kutuplaştırılmasının, onların öncelik-sonralık ilintisine ve sebep-sonuç ilişkilerine ters düşeceği iddia edilmektedir. Bu bağlamda tezin nihai amacı, bu deneyimi Hay'ın ruh ve beden iç içeliğinde kurulan bedensel varoluşuna özgülemek ve ruh-beden düalizminin kutuplaştırıcı tavrını eleştirmektir.

Ibn Tufayl describes in his book named Hayy Ibn Yakzan the experience of metaphysical truth a human has reached by starting fro m the absolute physicality's possibilities and his own potential. The first part of the thesis aims to associate Hay's physical existence with his being an earthly creature in a unionized soul and body. For this reason, the dilemma of being an on-island and off/above-island has been discussed through the act of imitation in terms of practices of identification and differentiation. Later, the death's destructiveness on the soul-body unity is claimed through the other. It will be seen that the experience of being witnessed/exposed to this destructive attitude of death would cause Hay to distinguish his bodily existence between soul and body. In this context, death functions as the triggering factor of soul-body dualism which was wanted to be revealed as the discovery of the soul by Ibn Tufayl in Hay. The second part includes the dualism of body and soul and on which dynamics it occurs that the body is being suppressed as to be processed as a meta to achieve the soul in this dualism, and the analysises about the possibility of this dynamics for Hay. In this context, it is discussed how it occurs to have a design or a collaboration of ideas about the soul without the notion of a language in the Hayy Ibn Yakzan. In the same way, Ibn Tufayl renders a mystical experience of truth, which marks the limits of language/worldly, worldly, by using a symbolic language. Then, the universality of an experience about metaphysics and how the experience of Hay Ibn Yakzan would be evaluated in this context are discussed. The last section of the second part analyses the stages of realization of Hay Ibn Yakzan's experience of truth and draws attention to relationship of the stages with each other in an hierarchical order. It is claimed that polarization of these stages as bodily and purely spiritual would conflict their precedence-post-relationship and cause-effect relationships. In this context, the ultimate aim of the thesis is to dedicate this experience to Hay's bodily existence which is established in the intertwinement of the soul and body, and to criticize the polarizing attitude of soul-body dualism.