Dinî sosyalleşme (Akçaabat örneği)

Abstract

Bu çalışma, Türk toplumunda bireylerin dindarlık yönelimine ve dinî sosyalleşme kanallarının etkisinin araştırıldığı bir saha araştırmasıdır. Değişen sosyokültürel ortamda bireyin dinî inanç, tutum ve davranışları üzerinde cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu, meslek ve ekonomik durum gibi demografik özelliklerin; ayrıca aile, okul (din dersi öğretmenleri), ikamet yeri, arkadaş çevresi, dini çevresi ve kitle iletişim araçları gibi sosyal faktörlerin önemli etkileri olmaktadır. Bu çalışmada bireylerin dinî sosyalleşmesi üzerinde rol oynayan demografik ve sosyal faktörlerin normatif ve popüler dindarlık açısından etki düzeyi araştırılmıştır. Buradan hareketle 14 denence geliştirilmiş ve saha araştırmasından elde edilen bulgularla denenceler test edilmiştir. Karadeniz bölgesinde, köy ve kent kaynaşmasının tipik bir örneğini sergileyen Akçaabat ilçesi araştırmamızın evrenini oluşturmaktadır. Mayıs 2015 ile Eylül 2015 tarihleri arasında tesadüfi örnekleme metoduyla seçilen 261 katılımcıya anket (kişisel bilgilere, dinî toplumsallaşma faktörlerine ve dinî yönelime dair anket) uygulanmıştır. Ayrıca nitel araştırma yöntemi olarak gözlem tekniği kullanılmıştır. Katılımcılara ve dindarlık yönelimine ilişkin betimleyici bulguların tespitinde frekans ve yüzde analizleri ile ortalama ve standart sapma gibi istatistiksel yöntemlere başvurulmuştur. Dindarlık yönelimine etki eden faktörlere ilişkin bulguların tespitinde ise t-testi, varyans analizi (ANOVA), Tukey HSD çoklu karşılaştırma (post-hoc) testi ve Pearson doğrusal korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda örneklem grubunun dinî yönelimlerinin cinsiyet hariç diğer demografik unsurlardan görece etkilendiği ama istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilenmediği saptanmıştır. Bunun muhtemel sebebi, tesadüfi olarak dağıtılan anketlerin yine tesadüfi olarak benzer deneklere denk düşmesi ve/veya yaygınlaşan kitle iletişim araçları sayesinde Akçaabat'ta homojen bir dinî yönelimin yaygınlaşması olabilir. Sosyalleşme vasıtalarından, aileden, anne, baba, büyük baba/anne ve kardeşlerin; eğitim kurumlarından, resmi din kurumlarının (cami, vb.), dinî cemaat ve tarikatlar ile okuldaki din kültürü derslerinin; sosyal çevreden, din görevlileri, dindar kişiler, din kültürü öğretmeni, şeyh, müritler, sofiler, mahalle/iş arkadaşları, okul arkadaşları ve yakın akrabaların; kitle iletişim araçlarından, televizyon, kitap, gazete ve dergilerin bireylerin dinî yönelimlerinde istatistiksel açıdan anlamlı etkilerinin olduğu tespit edilmiştir.

This study is a field study investigating the effect of religious socialization channels and religious orientation of individuals in Turkish society. In the changing sociocultural environment, demographic characteristics such as gender, age, marital status, educational status, profession and economic status and also social factors such as family, school (teachers of religion culture lessons), place of residence, circle of friends, religious environment and mass media have important effects. In this study, the effect level of demographic and social factors on religious socialization of individuals in terms of normative and popular religiosity was investigated. From this point of view, 14 hypotheses were developed and the experiments were tested with the findings obtained from field research. Displaying a typical example of village and city fusion in the Black Sea region, Akçaabat district constitutes the universe of our research. A questionnaire (questionnaire on personal information, religious socialization factors and religious orientation) was applied to 261 participants selected by random sampling method between May 2015 and September 2015. In addition, observation technique was used as a qualitative research method. In determining the descriptive findings about the participants and their religiousness orientation, statistical methods such as frequency and percentage analysis and mean and standard deviation were used. T-test, analysis of variance (ANOVA), Tukey HSD multiple comparison (post-hoc) test and Pearson linear correlation analysis were used to determine the findings related to the factors affecting religiousness orientation. As a result of the study, it was determined that the religious orientations of the sample group were relatively affected by demographic factors except gender, but were not affected statistically significantly. The probable reason for this may be that the randomly distributed questionnaires coincidentally coincide with similar subjects and / or the spread of a homogeneous religious orientation in Akçaabat thanks to the widespread mass media. Among the means of socialization, family, mother, father, grandfather / mother and siblings; from educational institutions, official religious institutions (mosques, etc.), religious communities and sects and religion culture lessons at school; social circles, clergymen, religious people, religion culture teachers, sheikhs, disciples, sufis, neighborhood / colleagues, schoolmates and close relatives; It has been determined that the mass media, television, books, newspapers and magazines have statistically significant effects on individuals' religious orientation.