Osmanlı’da toplumsal kimliğin korunması: Maçka örneği

Abstract

Osmanlı toplumu müslim ve gayrimüslim unsurlardan oluşmaktaydı. Gayrimüslimler Rum, Ermeni ve Yahudi cemaatleri şeklinde örgütlenmişti. Osmanlı sistemi topluma kendi inanç ve kültürleri doğrultusunda yaşama imkanı tanımıştır. Söz konusu topluluklar toplumsal kimliklerini eğitim yoluyla gelecek nesle aktarmaktaydılar. Bu imkanlara rağmen toplumlar kimliklerini koruyamama ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalabilmiştir. Özellikle 19. Yüzyıldaki misyonerlik faaliyetleri ve ikinci bir devletin müdahalesi sonrası millet sistemine Katolik ve Protestanlar da dahil olmuştur. Kimlik ve varlık sorunu yaşayan topluluklardan birisi de devletin kurucu unsuru Müslümanlardır. Özellikle Müslüman toplum misyonerlik faaliyetleri ve eğitimsizlik neticesi yer yer kimlik sorunu yaşayabilmiştir. Bu sorunun yaşandığı yerlerden birisi de Trabzon merkeze tabi olan Maçka nahiyesidir. Yerel ve merkezi idare yetkilileri cami, mescit, mektep, nasihat heyeti ve kamu görevlileri vasıtasıyla sorunu gidermeye çalışmışlardır.

Ottoman society consists of Muslim and non Muslim people. Non-Muslims consisted of Greek, Armenian and Jewish communities. The Ottoman system gave the society the opportunity to live in line with their own beliefs and cultures. These communities were transferring their social identities to the next generation through education. In spite of these opportunities, societies could not protect their identities and face the danger of extinction. Especially after the missionary activities in the 19th century and the intervention of a second state, Catholics and Protestants were included in the nation system. One of the communities that have identity and existence problems is the Muslims, the founding element of the state. Especially the Muslim community has experienced identity problems from time to time as a result of missionary activities and lack of education. One of the places where this problem is experienced is the town of Maçka, which is subject to the center of Trabzon. Local and central government officials tried to solve the problem through mosques, masjids, schools, advisory committees and public officials.