İlköğretim I. kademe (4-5) öğrencilerinin din hakkında sordukları sorular ve bu sorular açısından din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarının değerlendirilmesi / Hasan Dam; Danışman Hüseyin Peker.
Özet
İlköğretim 1.Kademe (İlkokul 4. ve 5. sınıf) öğrencilerinin din ile ilgili olarak ilgi duydukları konuları ve sormuş oldukları soruları tesbit etmek ve okutulmakta olan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının bu bağımsız değişkene göre bir değerlendirilmesini yapmak amacıyla hazırlanan bu çalışmada, önce bu öğrencilerin zihinsel , duygusal ve dini gelişimleri hakkında çeşitli kaynaklardan yararlanılarak bilgi verilmiş; öğrencilere ve öğretmenlere uygulanan anketlerle , öğrencilerin ilgi duydukları konular ve sordukları sorular tesbit edilmiş ; öğretmenlerin ve ders kitaplarının mevcut durumu ve öğrencilerin öğrenim ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığı değerlendirilmiş ve öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve gelişimlerine uygun olarak yeni bir program ve ders kitabının hazırlanmasına yardımcı olunmaya çalışılmıştır. Araştırmanın teorik kısmında elde edilen bulgular özetle şöyledir : Çocuğun en önemli özelliklerden birisi merak duygusudur. O, çevresinde gördüğü ve duyduğu her şeyi sorup öğrenmek ister. Bu arada din ile ilgili duyduğu kavramlar ve gördüğü davranışlar onun ilgisini çeker ve bunlarla ilgili sorular sorar. Bu soruların doğru olarak cevaplanması, onun ilerde dine karşı takınacağı tutum ve davranışlarını etkiler. İkinci çocukluk çağı da denilen İ.B.K'sinde birey , ilk çocukluk çağının çocuksu davranışlarından kurtulmaya başlar. O artık bilgileri daha önceki dönemde olduğu gibi itirazsız kabul etmez , aklıyla kavramaya çalışır. Ancak yine de ilk çocukluk çağının duygusal ağırlıklı özellikleri devam ettiğinden masallara , hikayelere vb. ilgi devam etmektedir. Çocukta dini duygu , tutum ve davranışların oluşması ve şekillenmesinde ailenin ve genişleyen çevresinin önemli etkisi vardır.Bu dönemde çocuk üzerinde etkili olan faktörlerden birisi de okuldur. Okul eğitimin ilmi esaslara uygun , sistemli ve düzenli bir şekilde uygulandığı bir kurumdur. Müsbet bir din eğitimi ve öğretiminin yapılabilmesi için öğrencilerin gelişim özelliklerinin bilinmesi ve onlara uygun programların ve ders kitaplarının hazırlanması gerekir. İşte bu amaçla gerçekleştirilen ankete Samsun merkezde bulunan ve sosyo-ekonomik ve kültürel yönden farklılık arzeden okullarda okuyan 289 öğrenci ile 52 öğretmen katılmıştır. Öğrencilerin %53.94'ü erkek,%46.03'ü kız ; %49.82'si 4.sınıf , %50.18'i 5.sınıftır. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu A.Ö.F.Eğitim Ön Lisans mezunudur. Yüksek İslam Enstitüsü veya İlahiyat Fakültesi mezunu olanların oranı ise %9.62'dir. Yaklaşık %70'inin meslekteki kıdemi 20 yıldan fazladır. Meslekteki kıdemi 10 yıldan az olanların oranı ise %3.85'tir. Öğrenciler bu derse karşı büyük ilgi duymakta ve onun bir ihtiyaç olduğunu kabul etmektedir. Öğrenciler dini bilgilerini daha çok öğretmen , aile ve ders kitabından öğrenmektedir. Öğretmenlerin % 48.08 'i bu dersin amacının , dinin temel prensiplerini kavratabilme olarak ifade ederken %22.07'si de, dini bilgilerin tutum ve davranışlara yansımasını amaç olarak görmektedirler. Ama onlar muhtevanın bu amaçlara ulaştıracak nitelikte olmadığını belirtmektedirler. Öğretmenlerin %73.07'si derste uygulama ve gezi-gözlem yapma imkanlarının olmadığını , bunun da dersi olumsuz yönde etkilediğini ifade etmişlerdir. Öğrencilerin büyük bir bölümü , okulda verilen bilgileri yeterli bulmamakta ve hem dini pratikleri hem de Kur'an okumasını öğrenmek için yazları camilere kursa gitmektedir. Öğrenciler haftalık ders saatinin artırılmasını ve bu dersin bütün günlere dağıtılmasını istemektedirler. Öğretmenlerin çoğunluğu din dersinin birinci sınıftan itibaren başlatılmasının uygun olacağı görüşündedir. Daha sonra öğrencilerin en çok ilgisini çeken konular ve sormuş oldukları sorular tesbit edilerek ders kitaplarıyla karşılaştırılması yapılmıştır.Neticede ders kitaplarının muhteva ve anlatım olarak öğrencilerin bu ihtiyaçlarını karşılamadığı ortaya çıkmıştır. Son olarak ilkokullarda din derslerinin daha verimli olabilmesi için öğretmen ve öğrencilerin önerileri sunulmuş , araştırmadan elde edilen bulgular ve bu önerilerin ışığı altında bir takım sonuçlar ortaya konmuş ve teklifler sunulmuştur.
