Orta Karadeniz geçit bölümünde yetiştirilebilecek ekmeklik buğday (triticum aestivum L.) çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma / Eylem Oktay; Danışman İsmail Sezer

Abstract

Bu araştırma; Havza-Merzifon ekolojik koşullarına uygun ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesi amacı ile 2003-2004 yıllarında Samsun Havza ilçesi Eymir köyünde ve 2004-2005 yıllarında ise Amasya ili Merzifon ilçesi Sarıköy'de çiftçi tarlalarında yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak yürütülen bu araştırmada 16 buğday çeşidi (Alpu-01, Yıldız-98, Çetinel-2000, Harmankaya-99, Atay-85, Sultan-95, Altay-2000, Bezostaja-1, Sönmez-2001, Pehlivan, Bağcı-2002, Kınacı-97, Göksu-99, Konya-2002, Sakin ve Canik-2003) kullanılmıştır.Araştırmada, incelenen agronomik ve morfolojik özelliklerden bitki boyu 76.78-94.47 cm (Göksu-99 ve Sönmez-2001), başak uzunluğu 8.87-12.28 cm (Göksu-99 ve Yıldız-98), başakta başakçık sayısı 9.75-12.72 adet (Göksu-99-Yıldız-98), başakta tane sayısı 34.32-54.27 adet (Bezostaja-1-Yıldız-98), metrekarede başak sayısı 247.67-457.83 adet (Canik-2003-Harmankaya-99) ile çeşitler arasında p[0,01 düzeyinde önemli çıkmıştır. Tane verimi Havza lokasyonunda çeşitler ortalaması 505,16 kg/da ve en yüksek verim 686.20 kg/da ile Atay-85 çeşidinden alınmıştır. Merzifon lokasyonunda ise ortalama 429,99 kg/da iken Canik-2003 hariç diğer çeşitler aynı grupta yer almıştır. Araştırmada incelenen kalite özelliklerinden, 1000 tane ağırlığı Havza lokasyonunda ortalama 45.19 g olurken, Merzifon lokasyonunda 34.69 g olmuştur. Hektolitre ağırlığı Havza lokasyonunda ortalama 77.38 kg, Merzifon lokasyonunda ortalama 73.74 kg, Zeleny sedimantasyon değeri Havza lokasyonunda ortalama 35.60 ml, Merzifon lokasyonunda, 40.58 ml ve gluten oranı Havza lokasyonunda ortalama % 39.41, Merzifon lokasyonunda ise ortalama % 36.03 olmuştur.Buğday çeşitlerinin tane verimi ile incelenen karakterler arasındaki korelasyon katsayıları bitki boyu (r=0.372**), başak uzunluğu (r=0.308**), başakta başakçık sayısı (r=0.263**), m²'de başak sayısı (r=0.285**), bin tane ağırlığı (r=348**) olumlu ve çok önemli çıkarken, hektolitre ağırlığı (r=0.181) ve gluten oranı (r=0.025)olumlu-önemsiz, sedimantasyon değeri ise (r=-0.007) olumsuz-önemsiz olmuştur.