Sinop yöresinde avlanan kalkan (scophthalmus maeoticus pallas, 1811) balıklarının, bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma / Necati Samsun; Danışman Osman Samsun

Abstract

1999-2000 ve 2001 yıllarında gerçekleştirilen bu araştırmada trole yasak bir bölge olan Sinop kıyılarında kalkan ağlarıyla avlanan kalkan balığının biyoekolojisi, balıkçılığın genel yapısı incelenerek, stoğun durumu ve bu ağların kalkan balığı stokları üzerine etkileri incelenmiştir.Örneklenen populasyon içerisinde erkek-dişi oranı 1,4:1 olup, yaş dağılımı 2-11 arasında değişmektedir. 4. ve 5. yaş grupları genelin yaklaşık %54'ünü oluşturmaktadır. Ortalama boy 47,79±0,24 (23,9-81,0) cm olarak hesap1anmıştır. Dişi balıklar erkeklerden daha büyük boy ve ağırlık değerine sahiptir. Boy-ağırlık ilişkisi, W=0,0074 L 3,2177 (r=0,964) olarak tahmin edilmiş, balık boyu-genişliği arasındaki ilişki Lt=1,0345G+7,4312 (r=0,93), balık boyu-alt otolit boyu arasındaki ilişki ise Lt= 13,866 + 43,625 OL (r=0,712) olarak hesaplanmıştır.Mide içeriği analizleri kalkanın, mezgit (Gadus merlangus euxinus N., 1840), hamsi (Engraulis encrasicolus L., 1758), istavrit (Trachurus trachurus L., 1758), kaya (Gobius melanostomus P., 1811), pisi (Platicthys flesus luscus, P., 1811), çalı karidesi (Crangon crangon L., 1758), yengeç (Brachnotis sextentatus) ve midye (Mytilus galloprovincialis Lam.) ile beslendiğini göstermiştir.GSİ ve yumurta büyüklüğü verilerine göre, yumurtlama nisan-haziran arasında gerçek1eşmektedir. İlk eşeyse1 olgunluk boyu erkek bireyler için 38,3 cm, dişi bireyler için ise 39,2 cm olarak saptanmıştır. Üreme döneminde seri olarak çok safhalı yumurtlamanın bir göstergesi olarak, değişik büyüklükteki yumurtalar (1194-431 µ) bir arada olup, dişi kalkan balıklarının ortalama toplam yumurta sayısı 3531000±502000 adet olarak belirlenmiştir. Dişi balıkların birim ağırlığa düşen göreceli fekonditesi ise 1241±120 adet/g (272-2401) olarak hesaplanmıştır. Balığın batım sayısının 16-31 arasında değiştiği belirlenmiştir.Erkek ve dişi balıkların et verimleri %72,66±0,59 ve 69,40±0,694 olarak hesaplanmıştır.GSİ ile HSİ arasında benzer, GSİ ile kondisyon, etteki protein ve yağ oranları arasında ise zıt bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Sinop'ta küçük balıkçılar tarafından avlanan kalkan balığının %43,81'inin nisan ve mayıs aylarında avlandığı belirlenmiş, kalkan ağlarıyla yapılan avcılıkta birim çabadaki av miktarı ise 489,36 g balık/ağ sayısı olarak saptanmıştır..Fanyalı ve sade ağlarla avlanan 40 cm den küçük balıkların yüzde oranları %80 ve %20 olarak bulunmuştur.Sinop (merkez) yöresinde; 405 adet 46.930 m uzunluğunda fanyalı ve 3.413 adet 260.002 m uzunluğunda sade kalkan ağlarıyla avcılığın yasak sezonda dahi yoğun olarak sürdüğü tespit edilmiştir.