Beton yollarda enine yivlemenin sürtünmeye ve basınç dayanımına etkisi / Erhan Burak Pancar ; Danışman Zeki Karaca.

Abstract

Dünyada birçok ülkede 70 yılı aşkın bir süredir uygulanmakta olan beton yolların, yapılan araştırmalar ve mevcut uygulamalar neticesinde, birçok yerde asfalt yollardan daha öncelikli seçenek oldukları görülmüştür. Bu çalışmada, beton yol yüzeylerinde yapılan enine yivlemenin sürtünmeye ve beton dayanımına etkileri incelenmiştir. Enine yivleme, beton yol kaplamalarına uygulanan yüzey doku işlemidir. Kayma ve kızaklamanın sebep olduğu yağışlı havalardaki kazaları azaltmak için kullanılmaktadır. Enine yivler için aranacak en önemli kriterler, yivler arası mesafe, yiv genişliği ve yiv derinliğidir. Bu ölçülere göre, değişik kayma dayanımları, kızaklama hızları ve ses seviyeleri elde edilmektedir. Bu çalışmada, yiv genişliklerinin beton yol yüzeyinin sürtünmesine etkisi incelenmiş, bunun için farklı genişliklerde, sabit aralık ve derinliklere sahip yivler için İngiliz pendulum aleti ile kayma direnci değerleri ölçülmüştür. Yiv köşelerinin yuvarlatılmasının sürtünmeye bir etkisi olup olmadığı incelenmiş, yiv genişliklerinin artırılması ile daha büyük sürtünme değerleri elde edildiği, yiv köşelerinin yuvarlatılması ile de bu değerlerin düştüğü sonucu gözlemlenmiştir. İngiliz pendulum aletiyle yapılan ölçümlerin, yüzeyin makro dokusundan etkilendiği görülmüştür. Bunun yanında, araç tekeri altında, farklı beton sınıflarında, betonun davranışını incelemek için tekerlek lastik kaplaması ile basınç dayanım testleri yapılmıştır. Lastik kullanılarak yapılan basınç dayanım testleri sonucunda, betonun normal basınç dayanım testine göre daha düşük değerlerde kırıldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, yiv genişliklerinin artırılması ile elde edilen beton basınç dayanımlarının, tekerlek lastiği altında azaldığı ve oluşan kırılmaların ani yarılmalar şeklinde olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, yiv genişliklerinin artırılması ile kayma direnci değerlerinin arttığı, tekerlek lastiği altında beton basınç dayanım değerlerinin ise düştüğü gözlenmiştir.