Orta Karadeniz Koşullarında Cbs Tabanlı Heyelan Duyarlılık Modeli Oluşturulması ve Model Geçerliliğinde Nokta Koordinat Değişimlerinin İzlenmesi ve Analizi

Abstract

Samsun İlinin İlkadım İlçe sınırları içerisindeki toplam 1522.8 ha'lık alan içerisinde gerçekleştirilen bu çalışmada, 10 adet toprak serisi tanımlanmış ve toprak taksonomisine göre entisol, inceptisol ve vertisol ordosu içerisinde sınıflandırılmıştır. Her bir toprak serisinden horizon esasına göre alınan toprak örneklerinde fiziksel kimyasal, mineralojik ve morfolojik analizler yapılmıştır. XRD analiz sonucuna göre, topraklarının neredeyse tamamında montmorillonit killerinin hakim olduğu belirlenmiştir. Eğim, arazi kullanımı/arazi örtüsü, derinlik, jeoloji, bünye, geçirgenlik, aktivite, erodobilite olmak üzere 8 farklı indikatör belirlenmiş ve bunlarla ilişkili haritalar Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanarak üretilmiştir. İndikatörlerin heyelan riski oluşturması açısından etkileri Analitik Hiyerarşik Süreç (AHS) modeli kullanılarak ağırlıklandırılmış ve her bir indikatöre ait alt sınıf değerleri ile birlikte doğrusal kombinasyon tekniği ile çalışma alanının heyelan duyarlılık haritası üretilmiştir. Oluşturulan heyelan duyarlılık haritası çok düşük, düşük, orta, yüksek olmak üzere 4 farklı duyarlılık sınıfına sahiptir. Modele göre, alanın % 10.0 yüksek risk sınıfında yer alırken % 30.3 ise düşük ve çok düşük risk sınıfında yer almaktadır. Çalışma alanın yarıdan fazlası ise orta risk sınıfına girmektedir. Ayrıca, modelin doğrulama işleminin yapılması amacıyla çalışma alan içerisinde 1 sabit, 14 kontrol noktası olmak üzere 15 noktalı olarak oluşturulan kontrol ağı ile iki yıl boyunca periyodik olarak ölçüm yapılmış ve hareketlilik gözlemlenmiştir. Bu amaçla, 6 farklı periyotta yapılan ölçümden elde edilen koordinatlar karşılaştırılmış ve analiz sonucunda koordinat fark değerleri ile model verilerinin birbirleriyle paralellik gösterdiği belirlenmiştir.

This study was carried out within the borders of İlkadım District of Samsun Province and covers about 1522.8 hectares. Ten soil series were described and they were classified in entisol, inceptisol and vertisol orders according to soil taxonomy. Physical, chemical, mineralogical and morphological analyses were performed on soil samples taken from horizons of each soil series. According to the XRD results, it was determined that the montmorillonite clay mineral dominate in almost all soil samples. Eight different indicators have been determined as slope, land use / land cover, depth, geology, structure, permeability, activity, erodobility, and maps of the these indicators were produced using Geographic Information Systems. In addition these indicators were weighted by taking into consideration of their causing landslide risk using Analytical Hierarchical Process (AHP) and weighted values and subclass values of each indicator were assessed in linear combination techniques in order to produce landslide sensitivity map of the study area. The generated landslide susceptibility map has 4 different sensitivity classes which area very low, low, medium and high levels. According to model, 10.0% of the study area was determined as high risk level whereas, 30.3% of it has as low and very low risk level. Also, more than half of the stud area was found as medium risk level. In addition, in order to verify the model, measurements were made periodically for two years and mobility was observed with the control network, which was formed with 15 points, 1 fixed and 14 control points in the study area. For this purpose, the coordinates obtained from the measurements made in 6 different periods were compared and as a result of the analysis, it was determined that the coordinate difference values and the model data were in parallel with each other.