Gama Işınlamasının M1 ve M2 Generasyonlarında Bakla (Vicia Faba L.)'nın Bazı Bitkisel Özellikleri Üzerine Etkileri

Abstract

ÖZETBu çalışma 0, 25, 50, 75 ve 100 Gy dozlarındaki gama ışınlamasının Eresen-87 ve Filiz-99 bakla çeşitleri ile ICARDA'dan temin edilen FLIP 86-116FB (V9) hattında, M1 ve M2 generasyonlarında bazı bitkisel özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 2002-2003 ve 2003-2004 yıllarında kışlık bakla yetiştirme dönemlerinde Samsun koşullarında yapılmıştır.Çalışmada, çıkış oranı, çıkış süresi, çiçeklenme başlangıç ve bitiş süresi, çiçeklenme periyodu, ilk bakla bağlama süresi, hasat olgunluğu süresi ve hayatta kalma oranı gibi fenolojik gözlemler kaydedilmiştir. Ayrıca, bitki boyu ve ilk bakla yüksekliği, ilk baklanın oluştuğu boğum sayısı, bitkide bakla ve dal sayısı, bakla uzunluğu, genişliği ve kalınlığı, baklada tohum sayısı, bitki sap ve tohum verimi, 1000 tane ağırlığı, yaprak ve yaprakçık alanı, bitkide yaprak ve yaprakta yaprakçık sayısı, yaprağın alt ve üst yüzeyinde bulunan stoma sayıları ve boyutları, polen canlılık oranı ve polen boyutları belirlenmiştir. Bakla çeşit/hatlarında incelenen özellikler bakımından gama dozları için belirlenen ortalamalar t kontrol metodu kullanılarak her çeşit/hattın kendi kontrol uygulama ortalaması ile karşılaştırılmıştır.M2 generasyonunda, kontrole ile karşılaştırıldığında bitki tane verimi V9 hattında 50 ve 75 Gy dozlarında artarken Eresen-87 çeşidinde 25 ve 50 Gy dozlarında, Filiz-99 çeşidinde ise sadece 25 Gy dozunda azalmıştır. 50 Gy gama dozu Filiz-99 çeşidinde kontrole göre hasat indeksinin çok önemli derecede azalmasına, V9 hattında ise önemli derecede artmasına neden olmuştur. 1000 tane ağırlığı Eresen-87 çeşidinde 25 ve 50 Gy, Filiz-99 çeşidinde 25 ve 75 Gy ve V9 hattında da 25 ve 75 Gy gama dozlarında kontrol uygulamasına göre istatistiki olarak düşük bulunmuştur.

ABSTRACTThis study was carried out to determine the effects of different gamma irradiation doses (0, 25, 50, 75 and 100 Gy) on plant characteristics of Eresen-87 and Filiz-99 faba bean cultivars, and FLIP 86-116FB (V9) line provided from ICARDA in M1 and M2 generation during 2002-2003 and 2003-2004 plant growth season under Samsun ecological conditions.Some phenological observations such as emergence percentage, days to emergence, days to first and last flowering and first pod setting, flowering period, the time elapsing from sowing to seed harvest, the percentage of plants remained alive at harvest time were recorded. In addition, plant and first pod height, number of nodes bearing the first pod, number of pods and branches per plant, pod length, width and thickness, seeds per pod, straw and seed yield per plant, 100-seed weight, leaf and leaflet area, leaf number per plant and leaflet number per leaf, number and size of stomata on upper and lower epidermis, percentage pollen viability and pollen sizes were also determined in faba bean cultivars/line for all gamma doses. Means belonged to the investigated variables for gamma doses were compared with their non-irradiated control mean using t control method.In M2 generation, plant seed yield decreased with 25 and 50 Gy gamma doses in Eresen-87 cv. and with only 25 Gy gamma dose in Filiz-99 cv. while it increased with 50 and 75 Gy gamma doses in V9 faba bean line when compared with control treatment. Irradiation with 50 Gy gamma ray highly significantly decreased the harvest index in Filiz-99 cv. while it significantly increased harvest index in V9 faba bean line when compared with control. 1000 seed weight were found as statistically to be lower in Eresen-87 cv. for 25 and 50 Gy, in Filiz-99 cv. for 25 and 75 Gy and in V9 line for 25 and 75 Gy gamma doses.