17. Yüzyıl Osmanlı Sultanları ve Av: Şikâr-ı Hümayun

Abstract

Çalışmamız, birçok devlet yapılanmasında var olan saray avcılığının Osmanlı Devleti'nde olup olmadığı ve varsa bu avların neden yapıldığı sorusuna cevap arayarak ortaya çıkmıştır. Bu ilk sorunun ardından elde edilen bulgular yeni soruları doğurmuştur. Nasıl avlandılar, nerelerde avlandılar, kimlerle avlandılar, bu avların mutlaka bir maliyeti vardı, ne kadardı? Bahsettiğimiz sorular çalışma içerisindeki temel sorulardır. Bu sorulara cevap aranırken satır arasında birçok soru çalışma içerisinde tartışılmıştır. Bununla birlikte çalışmamız genel bir Osmanlı saray avcılığı değerlendirmesi yapsa da esas olarak 17. yüzyıla odaklanmıştır. Saray avcılığı değerlendirilirken bu yüzyılın sosyo-ekonomik ve siyasi bağlamı da göz önüne alınmıştır. Öncelikle saray avcılığının bir siyasi söylem ürettiği kesindir. Osmanlı sultanları için de bu durum farklı değildir. Hüzün, keder, sevinç anlarında; antrenman için, halka görünmek için, işbaşında olduklarını göstermek için veya sadece eğlenmek için avlandıkları gibi ihtiyaç hâlinde politik bir propaganda olarak uzun süreli, kalabalık, gösterişli bir ekip ile de avlandılar. Bu ekipte reayadan bostancılara, sadrazam maiyetinden avcı hayvanlara kadar sultan için avlanan birçok katılımcı vardı. Elbette böylesi avlar saray yazarları tarafından sultanın ne kadar güçlü ve savaşçı olduğunu vurgulamanın da önemli bir yoluydu. Son olarak tüm bu sürecin kayda değer bir de maliyeti vardı. Özellikle IV. Mehmed döneminde sıklaşan avların devlet bütçesine etkisi bazı yıllar 70 milyon akçeye kadar ulaşıyordu. Bu maliyetler iç ve dış hazineden ortak olarak finanse ediliyordu. Anahtar Sözcükler: Osmanlı İmparatorluğu, 17. yüzyıl, Av, Avcı, Şikâr-ı hümayun, Siyaset.The objective of this study was to search for answers whether royal hunting encountered in many state structures existed in the Ottoman Empire, and if it did, to question why it was done. The answers to the first question gave rise to new questions about how they hunted, where they hunted, who they hunted with, and, assuming there must have been a significant cost, how much the cost of those hunting activities were. The questions mentioned above are the basic questions in the study. While searching for an answer to these questions, a variety of questions were indirectly debated in the study. However, even if this study presents a general evaluation of Ottoman royal hunting, it had mainly focused on the 17th century. When palace hunting was being assessed, socio-economic and political context of that century was also taken into account. Firstly, it is certain that palace hunting yielded a political discourse. This situation was not any different for Ottoman Sultans. They hunted in their moments of sadness, grief, bliss; for training, to appear in public, to show off their work or just for fun, and when necessary, they also hunted with a large, flashy team for long periods of time as a political propaganda. Those teams consisted of a variety of hunters. From reaya to imperial guards, and from the subordinates of the Grand Vizier to hunting animals, there were a lot of people hunting for the Sultan. Expectedly, such hunts were a considerable way for the palace writers to emphasize on how strong the Sultan was and how much of a warrior spirit he had. Finally, there was a significant cost to this entire process. Hunting, which became more frequent especially during the reign of Mehmed IV, had costs reaching 70 million akçes to the state budget in some years. These costs were jointly financed from the internal and external treasury. Keywords: Ottoman Empire, 17th Century, Hunting, Hunter, Şikâr-ı hümayun, Politics.