Afganistan'da ve Türkiye'de Yükseköğretimde Din Eğitimi

Abstract

Din, bir toplumun ahlakını, tarihini, siyasi, sosyal ve kültürel yapısını etkileyen ve yönlendiren önemli bir faktördür. Afganistan, İslam dinini kabul ettikten sonra ilim ve irfan alanında önemli gelişmeler sağlamıştır. Ancak ardı arkası kesilmeyen savaşlar nedeniyle ilmî gelişmeler sürdürülememiş, hatta geriye gidilmiştir. Özellikle son çeyrek asrını savaşlarla geçiren Afganistan'da eğitim-öğretim sistemi nitelik ve nicelik anlamda büyük zararlar görmüştür. Afganistan etnik yapısı itibarı ile mozaik bir ülkedir. Dolayısıyla çok çeşitli bir sosyo-kültürel yapıya sahiptir. Toplumun ortak noktasını büyük ölçüde din teşkil etmektedir. Afganistan'ın Maarif ve Yükseköğretim Bakanlığı'nın genel hedeflerinin başında nesillerin İslam dininin inanç esaslarına göre yetiştirilmesi gelmektedir. Bu bağlamda Afganistan'ın bütün eğitim-öğretim kurumlarında ilköğretimden başlayıp yükseköğretimin bütün kademelerine din eğimi dersleri zorunlu olarak okutulmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra eğitimi tek elde toplamak için 3 Mart 1924 yılında kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu din eğitimi alanında da bir takım düzenlemeler getirmiştir. Türkiye'de bazı dönemler din eğitimi sekteye uğramış olsa da son çeyrek asırda din eğitimi alanında büyük gelişmeler yaşanmıştır. İlköğretim ve Ortaöğretimde din eğitimi dersleri diğer dersler arasında seçmeli ve zorunlu ders olarak yer alırken yükseköğretimde İlahiyat Fakültelerinin yanında Uluslararası İslam ve Din Bilimleri ve İslami Bilimler Fakültesi gibi farklı isimler adı altında din eğitimi dersleri yapılmaktadır. Bu çalışmamızda Afganistan ve Türkiye'de yükseköğretimde din eğitimi uygulamaları ele alınmıştır. Bu bağlamda, Afganistan'da Şeriat Fakülteleri, Türkiye'de ise İlahiyat Fakülteleri, Takhar Üniversitesi Şeriat Fakültesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örnekleminde çeşitli yönleriyle incelenmiştir. Anahtar Sözcükler: Afganistan'da Din Eğitimi, Türkiye'de Din Eğitimi, Yüksek Din Öğretimi.

Religion is an important factor that influences and shapes the moral values, history, political, social and cultural structures of a society. After having accepted the religion of Islam, Afghanistan made important developments in the field of science and lore. However, due to the never-ending war, scientific developments could not be sustained and have even lagged behind. Especially since Afghanistan has been at war for the last quarter of a century, the education system has seen considerable losses both quantitatively and qualitatively. Afghanistan has a cultural mosaic if we consider its ethnic structure. Therefore, it has a rich and varied socio-cultural structure. Its society's common ground is largely religion. Educating its generations according to the fundamental principles of Islam is a top priority of the general objectives of the Ministry of Education and Higher Education of Afghanistan. In this context, religious education courses are taught as mandatory from primary level to all higher levels in all the educational institutions of Afghanistan. After the establishment of the Republic of Turkey, the 'Law on Unity of Education'[Tevhid-i-Tedrisat] that had been adopted on the 3rd of March 1924 to unify the education system brought about a number of regulations in the field of religious education. In the past 25 years, religious education has undergone major improvements in spite of the fact that religious education in Turkey was hampered in some periods. While religious education courses at primary level are included as either optional or compulsory among other courses, religious courses falling under different departments such as International Islamic and Religious Sciences and Islamic Sciences Faculty alongside the Theology Faculties, are also being offered. In this study, the sociocultural structure of these two countries and the religious education given at all levels of education were examined. Takhar University's Faculty of Sharia and 19 Mayis University's Faculty of Theology's whole structures have been discussed as examples while the Sharia Faculties in Afghanistan and Theology faculties in Turkey, all found within the higher education system, were examined in all their aspects. Keywords: Religious Education in Afghanistan, Religious Education in Turkey, Higher Religious Education.