Spor Eğitimi Veren Yükseköğretim Kurumlarındaki Öğretim Elemanlarının Örgütsel Sinizm, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

Abstract

The aim of this study is to find out the relationships between organizational cynicism, job satisfaction and burnout levels of academic staff in higher education institutions providing sport education; to make suggestions to prevent organizational cynicism and burnout and to increase job satisfaction. Descriptive relational survey model was used in the study. The sample consists of randomly chosen 525 academic staff teaching in higher education institutions providing sport education. Maslach Burnout Inventory, Minesota Satisfaction Scale and Organizational Cynicism Scale were used as data collection tools. Shapiro-Wilk and Levene, Student t-test, One way ANOVA and Tukey multiple comparison tests were used in data analysis. Structural Equation Modeling was used to examine the relationship between organizational cynicism, job satisfaction and burnout levels. It was found that female participants had low personal achievement levels, while married participants had high cognitive cynicism levels. Participants with an undergraduate degree were found to have high emotional exhaustion levels. Instructors were found to have the lowest job satisfaction, while assistant professors had the highest affective cynicism. Academic staff who did not have administrative duties and deputy heads of departments were found to have high affective cynicism levels; participants who thought they had insufficient level of income had high emotional exhaustion and affective cyncisim and low job satisfaction. Structural Equation Modeling results showed negative statistically significant association between job satisfaction and burnout levels, and between job satisfaction and organizational cynicism levels; and also positive statistically significant association between burnout and organizational cynicism levels. Therefore, it is important to take measures to develop communication in the institution, to consider the suggestions of employees, to provide accurate expectations, to guide employees to experts (psychiatrist, pscyhologist, etc.), to provide in-service training, courses, to organize various activities, to award and to increase motivation in order to decrease academic staff's affective cynicism and personal achievement levels and to increase job satisfaction. Keywords: Job satisfaction, organizational cynicism, burnout, structural equation modeling

Bu çalışmanın amacı spor eğitimi veren yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanlarının örgütsel sinizm, iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkileri belirlemek; örgütsel sinizm ve tükenmişliği önlemek, iş doyumunu artırmak açısından öneriler sunmaktır. Araştırmada betimsel nitelik taşıyan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Türkiye'de spor eğitimi veren yükseköğretim kurumlarında görev yapanlar içerisinden tesadüfen seçilmiş 525 öğretim elemanını oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Minesota İş Doyum Ölçeği ve Örgütsel Sinizm Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Shapiro-Wilk ve Levene, Student t-test, Tek Yönlü Varyans Analizi ve Tukey çoklu karşılaştırma testleri kullanılmıştır. Örgütsel sinizm, iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla Yapısal Eşitlik Modellemesi'nden yararlanılmıştır. Çalışmada kadın öğretim elemanlarının kişisel başarı seviyelerinin düşük, evli öğretim elemanlarının bilişsel sinizm düzeylerinin ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Lisans mezunu öğretim elemanlarının diğer öğretim elemanlarına oranla duygusal tükenmişlik düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, öğretim görevlilerinin iş doyumlarının en düşük, doktor öğretim üyelerinin duyuşsal sinizm düzeylerinin en yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, idari görevi olmayan öğretim elemanlarının ve Bölüm Başk. Yrd. bilişsel sinizm düzeylerinin yüksek; gelirinin yetersiz olduğunu düşünenlerin duygusal tükenmişlikleri ve duyuşsal sinizm düzeylerinin yüksek, iş doyumlarının ise düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapısal Eşitlik Modeli sonuçlarına göre öğretim elemanlarının iş doyum düzeyleri ile tükenmişlik düzeyleri arasında negatif yönlü, iş doyum düzeyleri ile örgütsel sinizm düzeyleri arasında negatif yönlü, tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm düzeyleri arasında pozitif yönlü, istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır. Dolayısıyla, öğretim elemanlarının bilişsel sinizim ve kişisel başarı düşüklüğü düzeylerini azaltmak ve iş doyumlarını arttırmak için, kurumda iletişimi geliştirmek, çalışanların önerilerini dikkate almak, doğru beklentiler sunmak, çalışanların sorunlarına ilişkin uzmanlara (psikiyatrist, psikolog vb.) yönlendirmek hizmet-içi eğitim, kurs vb. katılımları sağlamak, çeşitli aktiviteler organize etmek, yapılan işi ödüllendirerek değerli kılmak ve çalışanların motivasyonu arttırmaya yönelik önlemler alınması önem arz etmektedir. Anahtar Sözcükler: İş doyumu, örgütsel sinizm, tükenmişlik, yapısal eşitlik