Şeftali Çeşitlerinde Zedelenme Eşik Değerlerinin Belirlenmesi

Abstract

Hasat ve hasat sonrası işlemler sırasında, bütün tarımsal materyallerde olduğu gibi meyveler de bir seri işlemden geçmekte ve bu işlemler sırasında dış kuvvetlerin etkisi altında kalmaktadır. Zedelenmeye neden olan bu kuvvetlerin belirlenmesi ve ürün kayıplarının azaltılması için hasatta ve özellikle paketleme evlerinde yapılan işlemler sırasında oluşan çarpmaların incelenmesi gerekmektedir. Meyvelerin bu işlemler sırasında maruz kaldığı çarpma kuvvetlerinin değerlendirilebilmesi için, tür ve çeşit bazında değişiklik gösteren zedelenme eşik değerlerinin ve buna ilişkin sınırların belirlenmesi önemlidir. Bu çalışmada, ülkemizde önemli bir üretim potansiyeli olan şeftalinin, tüketici isteklerini karşılayacak ve ekonomik olarak değerlendirilme sürecine katkı sağlayacak şekilde hasat sonu işlemlerden geçebilmesi için, bölgemizde yetiştirilen bazı çeşitler ele alınarak zedelenme eşik değerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada deneme materyali olarak Samsun bölgesinde yetiştirilen Glohaven, J. H. Hale ve Loring şeftali çeşitleri kullanılmıştır. Denemelerin yürütülmesi için sarkaç kol boyu 50 cm olan bir çarpma test düzeneği oluşturulmuştur. Çarpma yüzeyi olarak mevcut sınıflandırma tesislerinde kullanılan çelik malzeme ve sönümleyici poron ve vinlex yüzeyler kullanılmıştır. Düşme yükseklikleri olarak 10, 30, 50, 70, 90 ve 120 mm arasında altı farklı yükseklik belirlenerek denemeler yürütülmüştür. Denemelerde şeftaliler iki farklı çarpma bölgesinden çarptırılmış ve zedelenme alanlarının oluşması sağlanmıştır. Denemeler sonunda ürünlerde meydana gelen zedelenme alanları ölçülmüştür. Şeftalilerle yapılan denemelerin ardından aynı çarpma yüzeyleri üzerine aynı düşme yüksekliklerinden elektronik meyve (IS) düşürülerek pik ivme ve hız değişimi değerleri kaydedilmiştir. Kaydedilen bu pik ivme ve hız değişimi değerleriyle, şeftalilerde meydana gelen zedelenme alanları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu ilişkilere dayanılarak çeşitler bazında zedelenme eşik değerleri belirlenmiştir. Sonuç olarak, şeftalide çarpmalar sonucu oluşan zedelenme alanları üzerinde, çeşit, çarpma yüzeyi, düşme yüksekliği ve meyve çarpma bölgesinin etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (P≤0.01). Çarpma yüzeyleri tepki hatları incelendiğinde sönümleme etkisi en yüksek olan yüzeyin poron olduğu, bunu sırasıyla vinlex ve çelik yüzeyin takip ettiği görülmüştür. Elde edilen zedelenme eşik değer eğrilerine göre, zedelenme duyarlılığının çeşitler arasında sırasıyla Glohaven, J. H. Hale ve Loring olarak sıralandığı belirlenmiştir.

During the harvest and post-harvest processing, fruits as all agriculture materials goes through several processes. While these processes, fruits are remaining under the influence of external forces. It is necessary to analyze the impacts that occur during the harvesting and particularly while processing in the packinghouse for determining of these forces which causing damage and reducing product losses. In order to evaluate exposed impact forces of fruits during these processes based on species and varieties, which showed alteration of bruising threshold and determination limits, which related with it, are important. The aim of this study is to determine bruising threshold of some varieties of peach, which has an important production potential of Turkey. In this study, Glohaven, J. H. Hale and Loring peach varieties, which grown at Samsun region, were used as experiment materials. Testing equipment, which pendulum arm length with 50 cm, set up to conduct experiment. Three impact surfaces were selected to represent impact situations observed on packing lines. They were steel, poron and vinlex. Impact tests were performed with six different drop heights between 10, 30, 50, 70, 90 and 120 mm. In the experiment, peaches were impacted from their two different surface for creating bruising areas. After the impact tests, bruising areas were measured. It is recorded the electronic fruit (IS) data of peak acceleration and velocity changes by dropping the IS from same drop heights to the same impact surfaces. It is analyzed the relationship between composed bruising area on the peach surface and recorded IS values of peak acceleration-velocity changes. Bruise threshold were obtained for each cultivar depends on these relationships. As a result, varieties, impact surface, drop height and fruit impact areas were found statistically significant on bruising areas of peach occurred after impact tests (P≤ 0.01). According to surface response lines, poron is the most padding surface, and it is followed by vinlex and steel surface. The obtained potential bruise boundaries for cultivars indicated that Loring was the most bruise resistant cultivar tested, followed by J. H. Hale and Glohaven.