Kinoa (Chenopodium Quinoa Willd.) Ekim Alanlarında Sorun Olan Yabancı Ot Türlerinin ve Bunların Mücadelesinde Kullanılabilecek Herbisitlerin Fitotoksik Etkilerinin Saptanması

Abstract

Kazayağıgiller (Chenopodiacea) familyasının bir üyesi olan kinoa (Chenopodium quinoaWilld.), dünyada insan ve hayvan beslenmesinde geleceğin bitkisi olarak adlandırılmaktadır. Kinoa, üstün protein kalitesi ve çok çeşitli mineraller, vitaminler içermesi nedeniyle yüksek oranda besleyicidir. Ekolojik olarak farklı koşullar altında kinoa gibi yüksek proteinli ürün üretmek için, özellikle Türkiye'nin yüksek rakımlı bölgelerinde tarımsal geleceğin çeşitlendirilmesi açısından önemli olmaktadır. Yabancı otlar ise genellikle kinoanın tohum verimini ve kalitesini azaltmaktadır. Bundan dolayı yabancı ot mücadelesi oldukça önem arz etmektedir. Kinoa yetiştirilmesinde yabancı ot mücadele sorunu dikkate alınarak, kimyasal mücadelede gerekli herbisitlerin tespit edilmesi için çalışma yapılmıştır. Denemede ekim öncesi ve çıkış sonrası herbisit uygulamaları ve kinoa üzerindeki fitotoksiteleri değerlendirilmiştir. Kinoa yetiştirilen arazilerdeki mevcut yabancı ot türlerinin rastlanma sıklıkları (%) ve yoğunlukları (bitki/m2 ) belirlenmiştir. Amasya ili ve ilçelerinde kinoa ekili alanlarda bulunan yabancı ot türlerinin rastlanma sıklığı ve yoğunluklarına göre değerlendirildiğinde ilk sırayı, %90 rastlanma sıkılığı ve 5.05 bitki/m2 yoğunluk oranıyla en önemli yabancı ot türü Chenopodium album L. (sirken, ak kaz ayağı) almıştır. Yapılan herbisit denemesinde ekim öncesi ilaçlamada kullanılan aktif maddeler; lenacil, aclonifen, pendimethalin, oxadiazon ve chloridazon+triallate' dir. Çıkış sonrası ilaçlamada ise, dört aktif madde kullanılmıştır. Bu aktif maddelerden pendimethalin ve haloxyfop-r-methylester' in tarla koşullarında denenmesi ve geniş çaplı araştırılması gerektiği kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kinoa, Yabancı ot, Fitotoksite, HerbisitThe quinoa (Chenopodium quinoa Willd.), a member of the Chenopodiacea family, is known as the plant of the future in human and animal nutrition in the world. Quinoa grain is highly nutritious due to its outstanding protein quality and wide range of minerals and vitamins. Quinoa's ability to produce high-protein grains under ecologically extreme conditions makes it important for the diversification of future agricultural systems, especially in high-altitude area of Turkey. Poor weed management can significantly reduce grain yield and quality. Therefore, weed control is very important. This study conducted to determine the necessary herbicides in chemical control, by considering weed problem in the cultivation of the kinoa. This study conducted to evaluate sensitivity to application of some pre sowing and post emergence herbicides on quinoa crops. The incidence rates (%) and densities (plants /m 2) of weeds in the quinoa-grown fields were determined. When the weed species found in the Amasya provinces and districts were evaluated according to the frequency of occurrence and density in m2, the main weed was Chenopodium album L. with 90% probability of occurrence and 5.05 plant/m2 density. As pre-sowing herbicides lenacil, aclonifen, pendimethalin, oxadiazon and chloridazone +triallate were used. As post emergence herbicides, four active substances were used, half of the registration dose and twice the registered dose. İt has been concluded that pendimethalin and haloxyfop-r-methylester should be tried under field conditions with other reserach. Keywords: Quinoa, Weed, Phytotoxicity, Herbicide