Yerli ve Yabancı Orijinli Kenevir Çeşitlerinde Erken ve Geç Hasat Dönemlerinin Lif Verimi ve Lif Kalitesine Etkisi

Abstract

Bu çalışma ile kaliteli ve verimli lifler elde etmek, üretimi yaygınlaştırmak kenevir bitkisinden başta tekstil olmak üzere çeşitli alanlarda faydalanmak amacıyla yerli ve yabancı orijinli kenevir çeşitleri kullanılarak uygun hasat döneminin (erken ve geç hasat) belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanında Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Deneme alanında ana parsellere hasat zamanı, alt parsellere çeşitler konulmuştur. Yerli (Narlı ve Vezir) ve yabancı orijinli (Ferimon ve Fedora-17) çeşitler kullanılarak çiçeklenme dönemi (erken hasat) ve tohum olgunlaşma dönemi (geç hasat) olmak üzere iki farklı hasat döneminde lif verimi ve lif kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Çiçeklenme başlangıcı (erken hasat) ve tohum olgunluğu dönemine ulaşan bitkiler (geç hasat) el ile hasat edilmiştir. Çalışmada morfolojik gözlemlerde her bir parsel için rastgele 10'ar bitki seçilip, Uluslararası Tohum Test Birliği (ISTA) kurallarına dikkat ederek, erkek ve dişi bitki oranları, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap çapı gibi gözlemler alınmıştır. Fizyolojik özellik olarak çıkış ve çiçeklenme başlangıcı zamanı incelenmiştir. İki farklı büyüme periyodunda hasat edilen ve kurumaya bırakılan bitkiler tarlaya alınarak çiğde havuzlama yapılmıştır. Çalışmada farklı hasat zamanlarına ait bitki boyu ortalamaları incelendiğinde her iki hasat döneminde de (erken ve geç hasat) en yüksek bitki boyu Narlı çeşidinde görülmüştür. Teknik sap uzunluğu açısından en uzun, erken hasat döneminde Narlı çeşidinde bulunurken, geç hasat döneminde teknik sap uzunluğu en uzun Vezir çeşidinde gözlemlenmiştir. Dekara kuru sap ve dekara lif verimi en yüksek, Narlı çeşidinde görülmüştür. Elde edilen bulgulara göre, çiçeklenme dönemi (erken hasat) için; bitki boyu, sap kalınlığı, dekara lif verimi gibi parametreler daha yüksek bulunmuştur. Aynı zamanda yerli çeşitlerin yabancı orijinli çeşitlere göre bitki boyu, lif ve sap verimi bakımından üstün özellikler sergiledikleri görülmüştür. Yapılmış olan bazı lif kalite analizleri (tek lif mukavemeti, tek lif uzunluğu, lif doğrusal yoğunluğu) istatistiksel anlamda önemli bulunmamıştır.The aim of this study is to determine the appropriate harvest period (early and late harvest) by using hemp varieties of domestic and foreign origin in order to obtain quality and efficient fibers, to expand production and to benefit from the hemp plant in various fields, especially textiles. The research was conducted with a randomized complete block design, comprising four replications, in the experimental field of the Faculty of Agriculture at Ondokuz Mayıs University. Harvest times were assigned to the main plots, and varieties were allocated to the subplots. The effects of two different harvest periods, namely the flowering period (early harvest) and seed maturation period (late harvest), were investigated for their impact on fiber yield and quality using both domestic (Narlı and Vezir) and foreign-origin (Ferimon and Fedora-17) hemp varieties. Plants reaching the onset of flowering (early harvest) and the seed maturation period (late harvest) were manually harvested. Morphological observations were conducted for randomly selected 10 plants per plot, adhering to the rules of the International Seed Testing Association (ISTA). Observations included male and female plant ratios, plant height, technical stem length, stem diameter, and other parameters. Physiological characteristics such as emergence and flowering onset times were examined. Plants harvested in two different growth periods and left to dry were taken to the field and pooled in the dew. Upon examining the average plant heights for different harvest times, it was observed that in both harvest periods (early and late harvest), the highest plant height was found in the Narlı variety. Regarding technical stem length, the longest was observed in the Narlı variety during the early harvest period, while the Vezir variety exhibited the longest technical stem length during the late harvest period. The highest dry straw and fiber yield per decare was observed in the Narlı variety. According to the obtained results, parameters such as plant height, stem thickness, and decare fiber yield were found to be higher during the flowering period (early harvest). Additionally, indigenous varieties demonstrated superior characteristics in terms of plant height, fiber, and stem yield compared to foreign-origin varieties. Some fiber quality analyses (single fiber strength, single fiber length, fiber linear density) were conducted, but they did not show statistically significant differences.