Biyotik Stres Koşullarına Dayanıklı Turp Islah Programında Kullanılan Genitörler

Abstract

Turp (Raphanus sativus L.), Brassicaceae (Lahanagiller) familyasının içinde yer alan önemli bir sebzedir. Lahanagil grubu sebze türleri içerisinde kültüre alınan en eski türdür. Turplar şekil ve irilik özellikleri yönünden çok geniş bir genetik vasyasyona sahiptir. Günümüzde turp yetiştiriciliğinde biyotik stres (hastalık ve zararlı etmenleri vb.) faktörleri nedeniyle önemli düzeylerde verim ve kalite kayıpları meydana gelmektedir. Turp yetiştiriciliğinde en yaygın olarak gözlemlenen hastalıklar; beyaz pas, Fusarium solgunluğu, mildiyö ve şalgam mozaik virüsü olarak sıralanabilir. Ayrıca turplar; kök, gövde ve yaprakları ile beslenen lahana kurdu, turp afiti, kök lezyon nematodu gibi birçok zararlının da tehlikesi ve tehdidi altındadır. Genetik kaynaklar, çeşit ıslah çalışmalarının başarıya ulaşmasında en önemli faktörlerden birisi olan fenotipik varyasyonun temelini oluşturmaktadır. Ayrıca halihazırda ticareti yapılan turp çeşitlerinde bulunmayan dayanıklılık genleri, yabani ve farklı alt varyetelerde bulunabilmektedir. Son yıllarda turp bitkisinde mevcut genetik kaynaklardan yararlanılarak hibrit çeşit ıslahı çalışmalarında hastalık ve zararlılara karşı tolerant yeni genotiplerin geliştirilmesi ve tolerantlıkta rol alan mekanizmaların belirlenmesine yönelik çalışmalara daha fazla önem verilmeye başlanmıştır. Bu derlemede turp ıslah programlarında dayanıklılık kaynağı olarak yararlanılan genitörler ve hastalık ve zararlılara karşı tolerant yeni genotiplerin geliştirilmesi konusunda yapılan ıslah çalışmaları derlenmiştir.