Ebû Saîd İbnü'l-a'râbî: Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri

Abstract

Tasavvuf, diğer ilimlere nazaran daha geç dönemde teşekkül etmiş bir ilimdir. Erken dönem sûfîleri tasavvufun teşekkülünde etkin rol oynamışlardır. Bu sebeple husûsen hicrî III. ve IV. asırda yaşamış erken dönem sûfîlerinin tasavvuf tarihi ve düşüncesine ne tür katkılarda bulunduklarının tespit edilmesi yerinde olacaktır. Zira sonraki süreçte (V. asır ve sonrası) neşet eden mutasavvıflar görüşlerini erken dönem sûfîlerinden hareketle temellendirmişlerdir. Ebû Saîd İbnü'l-A'râbî (ö. 341/952) bu bağlamda hicrî IV. asrın önemli isimlerden biridir. Çünkü o, yaşadığı zaman dilimi, içinde bulunduğu coğrafya, eserleri, sözleri ve etkileşim halinde olduğu sûfîler itibariyle tasavvuf tarihinde önemli bir konumda yer almaktadır. Tasavvuf tarihinin önde gelen isimlerinden Ebû'l-Hüseyin en-Nûrî (ö. 295/908) ve Cüneyd-i Bağdâdî (ö. 297/909) gibi kimselerin sohbetlerinde bulunması onu yaşadığı dönem itibariyle daha da dikkat çekici kılmaktadır. Çalışmanın birinci bölümü olarak ele aldığımız giriş kısmında araştırmanın konu, amaç ve yöntemi ifade edildi. Ayrıca onun yaşadığı döneme kısaca değinildi. İkinci bölüm'de eldeki mevcut ve sınırlı verilerden hareketle hayatı ele alındı. İlmi kişiliğine de temas edilerek sadece mutasavvıf olmadığı; çeşitli ilim dallarına da ne tür katkılarda bulunduğu vurgulandı. Bu bağlamda onun muhaddis kimliğine de değinildi. Daha sonra Ebû Saîd'in eserleri hakkında bilgiler verildi. Üçüncü bölüm'de ise onun tasavvuf ilmine katkısı bakımından bu alandaki görüşlerine temas edildi. Hakkında müstakil eser yazmış olması nedeniyle zühd ve vecd gibi kavramlar hakkındaki görüşlerine daha ayrıntılı bir biçimde yer verildi.Sufism is a science that was formed relatively later than other sciences. Early period Sufis played an active role in the formation of tasawwuf. For this reason, it would be appropriate to determine what kind of contributions the early Sufis who lived in the third and fourth centuries Hijri contributed to the history and thought of Sufism. Because the mystics who emerged in the next period (fifth century and later) based their views on the early period Sufis. Abu Said Ibn al-A'râbî (d. 341/952) is one of the important names of the fourth century in this context. Because he has an important place in the history of Sufism in terms of the era and geography he lived in, his works, words and the Sufis with whom he interacted. The presence of prominent figures in the history of Sufism, such as Abu al-Husayn al-Nuri (d. 295/908) and Junayd al-Baghdadi (d. 297/909), makes him as a person even more noteworthy. In the introductory part, which constitutes the first part of the study, the subject, purpose and method of the research are given. In addition, the period in which he lived is briefly explained. In the second part, his life is discussed based on the available and limited data. By addressing his scientific personality, it has been emphasized that he is not merely a Sufi and that he contributed to various branches of sciences. In this context, a special focus has been given his credentials as a hadith scholar. Then, information about the works of Abu Said was provided. In the second part, his views in the field of tasawwuf in terms of his contribution to the science have been discussed. Finally, since he wrote separate works on zuhd and wajd, both concepts have been studied and analyzed in depth.