İşkodra Vilayetinde İdâdîler (1889-1912)

Abstract

Eğitim kurumları modern devletlerin ortaya çıkmasıyla birlikte sistemli bir şekildedüzenlenmiştir. Bu anlamda 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin hemen her alanda yaşadığıdönüşümden eğitim kurumları da payını almıştır. Eğitimde yapılması gereken yenilikler vebunlara dair teşebbüsler 1869 Maarif Nizamnamesinde gösterilmiştir. Ancaknizamnamedeki kararların uygulanmasında bazı zorluklar vardı. Bunlardan ilki öğretmeneksikliğiydi. Diğeri ise mali güçlüklerdi. Gerek merkezi idare ve gerekse yerel idarecilereğitimde yenilik teşebbüslerinde mali zorluklarla uğraşmak zorunda kalmışlardı. Ancakİşkodra gibi vergi gelirlerinin sınırlı olduğu yerlerde bu daha zorlayıcı olmuştu. Bunedenle çoğunlukla merkezi idarenin yardımlarına başvurulmuştur. Maddi kısıtlılıklarnedeniyle vilayette açılması düşünülen okullar açılamamışlardır. Vilayette hem maarifalanında ilerlemek hem de yabancı propagandalarına karşı koyabilmek için idâdîler çözümolarak görülmekteydi. Ancak bütçe yetersizliği nedeniyle idâdîlerin açılması vilayetmerkezinde idâdî açılması oldukça geç bir dönemde mümkün olmuştur. İşkodra’da idâdîaçılmadan Draç’ta açılması maddi sıkıntıların neden olduğu bir durumdu. Nitekim benzerşekilde çeşitli girişimler görülmüşse de Tiran’da da bu nedenle idâdî açılamamıştı.İdâdîlerin Osmanlı Devleti’nden yaygınlaştırılmaya başlandığı 1884 sonrasında İşkodravilayeti için de bu tartışılmıştır. Ancak mali sorunlar sürekli halledilmesi gereken birmesele olarak İşkodra idarecilerinin karşısında durmuştur. Bu çalışmada İşkodra’daidâdîlerin açılması süreci ve zorlukların aşılması çabalarına değinilmiştir.