Samsun'da Farklı Lokasyonlarda Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum Aestivum L.) Çeşitlerinin Adaptasyonu

Abstract

Bu çalışma; Samsun Atakum ve Samsun Bafra ilçeleri koşullarına uygun ekmeklik buğday çeşitlerinin verim, verim unsurları ve kalite kriterlerini belirlemek amacıyla, 2015-2016 yetiştirme döneminde, Samsun, Ondokuz Mayıs Üniveristesi Ziraat Fakültesi Atakum ve Bafra istasyonu arazilerinde yürütülmüştür. Araştırmada, 10 farklı ekmeklik buğday çeşidi (Altındane, Canik, Ceyhan-99, Ekiz, Flamura 85, Gelibolu, Midas, Momchill, Pandas ve Sakin) kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, sap çapı, başak ağırlığı, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, tane verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve hasat indeksi incelenmiştir. Araştırma sonucu incelenen tüm karakterlerde çeşitler arasında farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Genotiplerin tane verimleri 175.52-384.43 kg/da arasında değişmiştir. Atakum lokasyonunda ortalama tane verimi (289.97 kg/da), Bafra lokasyonundan (283.21 kg/da) daha yüksek olmuştur. İncelenen özelliklerden lokasyon ortalaması olarak genotiplerin, bitki boyu 69.38-89.73 cm, sap çapı 3.24-4.14 mm, başak uzunluğu 7.75-10.5 cm, başak ağırlığı 1.8-3.35g, başakta tane sayısı 21.6-49.43 adet, başakta tane ağırlığı 1.73-2.70 g, hasat indeksi % 40.60-42.78 olarak bulunmuştur. Ayrıca kalite özelliklerinden, 1000 tane ağırlığı 41.6-49.8 g ve hektolitre ağırlığı 68.65-74.45 kg olarak belirlenmiştir. Tane verimi ile, Bitki Boyu (r=0.412**) ve Hektolitre Ağırlığı (r=0.256*) arasında olumlu ve önemli ilişkiler olduğu, Tane verimi ile diğer incelenen özellikler arasında önemsiz ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, tane verimi bakımından, Samsun-Atakum'da, Altındane ve Midas çeşitleri, Bafra'da ise Midas ve Momchill çeşitlerinin daha üstün olduğu ve yetiştiricilikte önerilebileceği söylenebilir. Ayrıca, kalite yönünden, tüm çevrelerin ortalaması olarak en yüksek bin tane ağırlığı Gelibolu (49.80 g), Flamura (48.96 g) ve Ekiz (47.97 g) çeşitleri ile hektolitre ağırlığı bakımından, Flamura (74.45 kg), Canik (73.90 kg) ve Ceyhan (73.50 kg) öne çıkan çeşitler olmuşlardır.This study conducted in fields of Samsun, Ondokuz Mayıs University Agriculture Faculty and Bafra Station in order to determine yield, yield factors and quality criterias of bread wheat cultivars suitable for Samsun Atakum and Bafra plains in 2015 – 2016 growing periods. In the research 10 different bread wheat varieties (Altındane, Canik, Ceyhan-99, Ekiz, Flamura 85, Gelibolu, Midas, Momchill, Pandas and Sakin) were used. The study was conducted using randomized block design with 4 repetation. In the research, plant height, stem diameter, spike weight, spike lenght, number of grain in spike, weight of grain in spike, grain yield, a thousand grain weight, hectoliter weight and harvest index were investigated. As a result of the study, differences among cultivars were statistically siginificant for all characters examined. Grain yield of genotypes varied between 175.52 and 384.43 kg/da. Grain yield for Atakum location (289.97 kg/da) was higher than its in Bafra location (283.21 kg/da). It is found that plant height 69.38-89.73 cm, stem diameter 3.24-4.14 mm, spike lenght 7.75-10.5 cm, spike weight 1.8-3.35g, number of grain in spike 21.6-49.43, grain weight in spike 1.73-2.70 g, harvest index 40.60-42.78 % among examined characteristics of genotypes as location average. In addition, a thousand grain weight 41.6-49.8 g and hetolitre weight 68.65-74.45 kg among examined characteristics were determined. Statistically significant and positive relations were determined between grain yield and plant height (r=0.412**) and hectolitre (r=0.256*), while negligible relations were found between grain yield and other characteristics. According to study result, it can be said that Altındane and Midas cultivars for Atakum, Midas and Momchill cultivars for Bafra were superrior and they can be suggested for growing. In addition, as average of all environment, Gelibolu (49.80 g), Flamura (48.96 g) and Ekiz (47.97 g) in terms of highest thousand grain weight and Flamura (74.45 kg), Canik (73.90 kg) and Ceyhan (73.50 kg) in terms of hectoliter weight have become prominent varieties.