Türk Minyatür Sanatında Kutsalın Rengi: Siyer-i Nebî ve Ahvâl-i Kıyâmet Örnekleri

Abstract

Osmanlı Dönemi'ndeki nakkaşlar ele aldıkları minyatürlerde diğer konulara nazaran dini konulu minyatürlere ayrı bir özen göstermişlerdir. Bu sayede dinin tarihçesi ve ahiret inancı konusunda halkın muhayyilesi zenginleşmiştir. Nakkaşların soyut olan dini konuları renklerle somutlaştırarak bazı durumlarda ortak renk betimlemelerine başvurmaları ilgimizi çekip bu konu hakkında ayrıntılı bir çalışma yapılmadığını fark ettik. Bu çalışmamızda amaç Osmanlı nakkaşlarının elinden çıkan, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Müzesinde bulunan Siyer-i Nebî ve Süleymaniye Kütüphanesi Müzesinde bulunan Ahvâl-i Kıyâmet yazmalarından seçilen kırk sekiz adet minyatür örnekleri üzerinden renk ve form açısından minyatürleri inceleyerek kutsal varlıkların tasvir edilişinde ortak renk olup olmadığını ortaya koymaktır. İncelemeler sırasında nakkaşlar tarafından renk tercihlerinin tesadüf eseri ya da bilinçli yapılıp yapılmadığına dair bulgulara değinilmiştir. Bu minyatürlerin daha iyi anlatılabilmesi için çalışmamız yedi başlıkta hazırlanmıştır. Giriş bölümünde araştırmanın amacı, önemi, yöntemi, kapsamı ve sınırları anlatılmıştır. İkinci bölümde, renk kavramı fiziki, psikolojik ve kutsal kitaplardaki yönüyle ele alınmıştır. Kutsal kitaplarda ise alt başlıklar halinde sadece kutsal kavramıyla ilişkili renklere yer verilip bu renklerin ayetlerde, hadislerde ve bablarda hangi anlamlarda kullanıldıkları incelenmiştir. Üçüncü bölümde, dini konulu minyatürleri daha iyi anlayabilmek için kutsal kavramına, kutsalın kaynağına, kutsal kişiye, kutsal mekâna ve diğer varlıklara değinilmiştir. Dördüncü bölümde kısaca minyatürün tanımı yapılıp Osmanlı Dönemi'nde minyatür sanatı hakkında özet bir bilgi verilmiştir. Beşinci ve altıncı bölümlerde ise ele aldığımız el yazmalarının tarihçesine, kataloglarına, renk skalalarına ve değerlendirmelerine yer verilmiştir. Yedinci bölümde de sonuç başlığı adı altında çalışmamız tamamlanmıştır. Sonuç olarak dini konulu iki ayrı el yazmasındaki minyatürlerin tasvir edilişlerine dikkat edildiğinde kutsal sayılan ve sayılmayan varlıkların renk tonlarının birbirleriyle benzeşmedikleri fakat kendi içlerinde aynı renk tonlarıyla betimlendikleri tespit edilmiştir.

The miniaturists in the Ottoman Period paid special attention to the miniatures with religious themes in the miniatures they dealt with. In this way, people's imagination about the history of religion and belief in the hereafter has been enriched. We were intrigued by the fact that the muralists employed in some cases common colour descriptions by embodying abstract religious subjects with colours, thus we realized that there was no detailed study on this subject. The aim of this study is to reveal whether there is a common colour in the depiction of sacred beings in miniatures by examining forty-eight miniature samples in terms of colour and form which are selected from the manuscripts which were produced by Ottoman miniaturists and are now in Siyer-i Nebî in the Topkapı Palace Library Museum and Ahval-i Kıyâmet manuscripts in the Süleymaniye Library Museum. During the examinations, the focus is also on the findings about whether the colour choices made by the miniaturists accidentally or consciously. In order to explain these miniatures better, we prepared our study under seven headings. In the introduction part, the purpose, importance, method, scope and limits of the research are explained. In the second part, the concept of colour is discussed in terms of its physical and psychological aspects as well its forms in holy books. Only the colours related to the concept of holiness in the holy books were included as sub-titles and the meanings of these colours in the verses, hadiths and chapters were examined. In the third chapter, the concept of holiness, the source of holiness, the holly person, the holly place and other beings are mentioned in order to better understand the miniatures with religious themes. In the fourth chapter, a brief description of the miniature is given and a brief information about the miniature art in the Ottoman Period is given. In the fifth and sixth chapters, the history, catalogues, colour scales and evaluations of the manuscripts we have discussed in the study are given. In the seventh chapter, our work has been completed under the title of conclusion. As a result, when the depiction way of the miniatures in two different religious manuscripts are taken into consideration, it has been determined that the colour tones of the sacred and non-sacred beings are not similar to each other, but they are described in themselves with the same colour tones.