Azerbaycan Masallarında Değişim ve Dönüşüm Motifi

Abstract

Edebiyatın anlatımlarından olan masal, destan, efsane, halk hikâyelesi ve fıkra taşıyıcı veya aktarılan konumundadır. Geleneksel, sözlü anlatımına göre ise masallar ayrı bir önem taşımaktadır. Eskiden olduğu gibi günümüzde de masal anlatımı, genellikle çocuklarla ilgili alan olarak görülmektedir. Ancak tamamında olmasa da çocuklardan başlayarak toplumun eğitilmesi, modernleşmesi, ideolojik açıdan yönlendirilmesinde masalların büyük önemi vardır. Bu nedenle masallar ilk bakışta çocuklara yönelik gibi görülse de aslında toplumun tamamını yakından ilgilendirmektedir. Bir kültürün kodlarına, anlamlarına, inançlarına ve değer yargılarına hitap eden masallar çeşitli sembollerden oluşarak kendisini en küçük motiflerden üreten, en etkili anlatımlardan birisi olarak değerlendirilebilir. Toplum zihninde belirli veya belirsiz dünyanın düzenlenmesi, bu düzenin düzenliksizlikten arındırılması masallardaki kahramanlık motiflerinin aracılığı ile gerçekleşmektedir. Masallar sembolik imaj, benzetme, simge gibi pek çok farklı unsurlarla anlatılmaktadır. Bu çalışmada masallardaki değişim ve dönüşümler farklı yönlerden ele alınmaktadır. Çalışmada Azerbaycan masallarının tür ve özellikleri açıklanmaktadır. Azerbaycan masallarında değişim ve dönüşüm çeşitli şekillerde gerçekleşmektedir. Bu değişim ve dönüşümler insanların karşısına ya ödül, ya ceza, ya da sihir yoluyla çıkmaktadır. Azerbaycan masallarındaki değişim ve dönüşümler geçici veya kalıcı olarak gerçekleşmektedir. Bu masallarda doğrudan veya dolaylı olarak değişim, dönüşümlerin gerçekleşteği görülmektedir. Azerbaycan masallarında dolaylı yoldan gerçekleşen değişim ve dönüşümleri elma, nar, mıncık, tükürük, çiçek, yumurta, ölmüş ceylanın kalbi gibi varlıklar oluşturmaktadır. Doğrudan gerçekleşen değişim, dönüşüm motiflerini ise insanlar, hayvanlar, taşlar gibi doğanın canlı ve cansız varlıkları oluşturmaktadır.Tales, epics, legends, folk tales and anecdotes, which are the narratives of literature, are in the position of carrier or transferred. According to the traditional oral narrative, fairy tales have a special importance. Today, as in the past, storytelling is generally seen as a field related to children. However, fairy tales have a great importance in educating, modernizing and ideologically directing the society, starting with children, although not all. For this reason, although fairy tales seem to be aimed at children at first glance, they actually concern the entire society. Tales, which appeal to the codes, meanings, beliefs and value judgments of a culture, are one of the most effective expressions that produce itself from the smallest motifs by forming various symbols. The arrangement of the definite or indefinite world in the mind of the society and the purification of this order from disorder are realized through the heroic motifs in the tales. Tales are told with many different elements such as symbolic images, similes, symbols. In this study, the changes and transformations in the tales are discussed from different aspects. In the study, the types and characteristics of Azerbaijani tales are explained. Change and transformation take place in various ways in Azerbaijani tales. These changes and transformations appear before people either through reward, punishment or magic. Changes and transformations in Azerbaijani tales take place temporarily or permanently. In these tales, it is seen that changes and transformations take place directly or indirectly. The changes and transformations that occur indirectly in Azerbaijani tales are composed of entities such as apple, pomegranate, spit, saliva, flower, egg, and the heart of a dead gazelle. The direct change and transformation motifs are composed of living and non-living beings of nature such as humans, animals and stones.