Kronik Böbrek Hastalığı Farkındalığı: Birinci Basamakta Kesitsel Bir Çalışma

Abstract

ÖZET Kronik böbrek hastalığı farkındalığı: Birinci basamakta kesitsel bir çalışma Amaç: Bu çalışmada birinci basamağa başvuran bireylerin kronik böbrek hastalığı nedenleri ve belirtileri konusunda farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu kesitsel tipte bir çalışmadır. Bu çalışmaya Nisan 2023- Haziran 2023 tarihleri arasında birinci basamağa başvuran erişkin bireyler dâhil edildi. Katılımcılara bir anket yüz yüze uygulandı. Ankette sosyodemografik özellikler, kronik böbrek hastalığı (KBH) nedenleri ve belirtileri farkındalık soruları yer aldı. Bulgular: Çalışmaya toplam 457 kişi katıldı. Katılımcıların yaş ortalaması 42,3 ±14,9 yıl idi ve %55,4'ü kadındı. Katılımcıların %64,1'i ağrı kesici ilaç kullanımının, %56,0'sı hipertansiyonun, %48,8'i diyabetin KBH'ye neden olabileceğini farkındaydı. Katılımcılardan %58,6'sı ayak ve ayak bileğinde şişliğin, %51,9'u kontrol edilmesi zor olan yüksek tansiyonun, %33,3'ü göz çevresinde şişliğin KBH belirtisi olabileceğini farkındaydı. Katılımcıların %43,1'i KBH nedenleri farkındalık sorularının yarısından azına, %74,8'i KBH belirtileri farkındalık sorularının yarısından azına doğru yanıt vermişlerdir. Katılımcıların KBH'nin nedenleri ve semptomlarına ilişkin farkındalığı %3,9'dur. Katılımcılardan aile hekimi tarafından KBH nedenleri ve belirtileri hakkında bilgilendirildiğini ifade edenlerin KBH belirtileri farkındalık düzeyi daha yüksekti. Katılımcıların sosyodemografik özelliklerine göre KBH nedenleri ve belirtileri farkındalık düzeyleri arasında fark yoktu. Katılımcıların KBH nedenleri farkındalık düzeyi ile KBH belirtileri farkındalık düzeyi arasında pozitif yönlü bir korelasyon vardı. Sonuç: Katılımcıların büyük çoğunluğunun KBH nedenleri ve belirtileri farkındalığı düşük düzeyde saptandı. Bu çalışmada, katılımcıların neredeyse yarısı ağrı kesici kullanımı, obezite, hipertansiyon, sigara, diyabet ve bitkisel ürün kullanımının KBH'ye neden olabileceğinin farkında değildi. Anahtar kelimeler: kronik böbrek hastalığı; kronik böbrek yetmezliği; birinci basamak sağlık hizmeti; farkındalık; bilgiABSTRACT Chronic kidney disease awareness: A cross-sectional study in primary care Objective: The objective of this study was to assess the level of awareness among individuals admitted to primary care regarding the underlying causes and symptoms of chronic kidney disease. Materials and Methods: This is a cross-sectional study. The study population consisted of adult individuals admitted to primary care between April 2023 and June 2023. A questionnaire was administered to the participants in a face-to-face setting. The questionnaire included questions on sociodemographic characteristics and awareness of the causes and symptoms of chronic kidney disease (CKD). Results: A total of 457 individuals were included in the study. The mean age of the participants was 42.3 ± 14.9 years, with 55.4% identifying as female. Among the participants, 64.1% were aware that the use of pain medication, 56% were aware that hypertension, and 48.8% were aware that diabetes mellitus could cause CKD. In total, 58.6% of the participants were aware that swelling in the feet and ankles could be a potential indicator of CKD. Similarly, 51.9% recognized that high blood pressure, which is difficult to control could be a sign of CKD, while 33.3% recognized swelling around the eyes as a possible marker of CKD. A total of 43.1% of the participants answered less than half of the questions regarding the causes of CKD, and 74.8% answered less than half of the questions regarding CKD symptoms correctly. Awareness of the causes and symptoms of CKD was low in 78.6% of the participants. Those who reported receiving information about the causes and symptoms of CKD from their family physician demonstrated a higher level of awareness of CKD symptoms. No significant differences were observed in the awareness levels of CKD causes and symptoms based on the sociodemographic characteristics of the participants. A positive correlation was identified between the participants' awareness levels of CKD causes and CKD symptoms. Conclusion: The majority of participants demonstrated limited awareness of the causes and symptoms of CKD. In this study, nearly half of the participants were unaware that the use of painkillers, obesity, hypertension, smoking, diabetes, and the use of herbal products could cause CKD. Keywords: chronic kidney disease; chronic kidney insufficiency; primary health care; knowledge; awareness