Samsun Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Uygulanan Azotlu Gübre ve Yabancı Ot İlaçlarının Ekmeklik Buğdaylarda Verim, Verim Unsurları ve Bazı Kalite Kriterlerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Bu araştırma Samsun ekolojik şartlarında, azotlu gübre ve yabancı ot ilaçlarının uygulanma zamanlarının, buğdayın tane verimi, verim unsurları ve bazı kalite kriterlerine etkilerini belirlemek amacıyla, Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde 1993-94 yılları arasında yürütülmüştür. Deneme Tesadüf Bloklarında Bölünen-Bölünmüş parseller deneme deseninde üç tekrarlamak olarak yürütülmüştür. Denemede, buğday materyali olarak Cumhuriyet-75 ve Bezostaja-I ekmeklik buğday çeşitleri, azotlu gübre olarak amonyum sülfat (ekim esnasında) ve amonyum nitrat (ekimden sonraki devrelerde), yabancı ot ilaçları olarak da Glean-75 (çıkış öncesi) ve Grand Star (çıkış sonrası) kullanılmıştır. Azotlu gübreler dört farklı zamanda (kontrol, ekimde 18 kg/da N, ekimde 9 kg/da N + kardeşlenmede 9 kg/da N ve ekimde 9 kg/da N + kardeşlenmede 4.5 kg/da N + sapa kalkma 4.5 kg/da) ve yabancı ot ilaçlan ise üç farkı zamanda (Kontrol, çıkış öncesi ve çıkış sonrası) uygulanmıştır. Araştırmada bitki boyu, metrekaredeki başak sayısı, başak uzunluğu, başakta başakcık sayısı, 1000-tane ağırlığı, başakta tane sayısı, tane verimi, bitki başına tane verimi, ham protein oran ve gluten oranı incelenmiştir. Araştırma sonucu tane verimi bakımından çeşitler arasında farklılığın olmadığı, azotlu gübre ve ilaç uygulama zamanlarının tane verimini önemli derecede düşürdüğü belirlenmiştir. En yüksek tane verimi, ekim ve kardeşlenme safhasında 9 kg/da azotun uygulamasından elde edilmiştir. En yüksek protein oranı ise 9 kg/da azotun ekim esnasında ve 4.5 kg/da azotun kardeşlenme ve sapa kalkma döneminde uygulamasından elde edilmiştir. Ekim sonrası yabancı ot uygulamasından ekim öncesine uygulamaya göre daha fazla tane verimi ve ham protein elde edilmiştir. ABSTRACT This research has been carried out to determine the effects of the timing of N fertilizer and herbicide application on yield, yield components and some grain quality criteria of bread wheat and also density and dry weight of weed per m2 in the Faculty of Agriculture of the Ondokuz Mayıs University in 1993-1994. This experiment was set up in split-split blok designe with three replication. Along with two bread wheat varietes, Cumhuriyet-75 and Bezostaja-I, two nitrogen fertilizers, amonium sulfate ( at planting) and amonium nitrate (after planting), and two herbicides, Glean-75 (pre- emergence) and Granstar (post- emergence) were used in this study. Three split application of nitrogen (control, 18 kg N/da at planting, 9 kg N/da at planting + 9 kg N/da at tillering and 9 kg N/da at planting + 4.5 kgN/da at tillering + 4.5 kg N/da stem elongation) with three weed control treatments ( weedy check, pre-and post- emergence applications) were followed. The data for plant height, the number of spike per square meter, spike length, the number of spikelets per spike, thousend grains weight, the number of grains per spike, grain, yield grain yield per spike, crude protein and gluten ratio, the number and dry weight of weeds per square meter were investigated. The differences between varities were not significant, but a significant yield reduction in plots without nitrogen and herbicide was observed. The highest grain yield was recorded in plots given 9 kg N/da at planting + 9 kg N/da at tillering. On the contrary the highest crude protein ratio was achieved with three split applications of nitrogen (9 kg N/da at planting + 4.5 kg N/da at both tillering and stem elongation). Post- emergence herbicide application resulted in higher grain yield and protein ratio in comparison to pre- emergence application.

Bu araştırma Samsun ekolojik şartlarında, azotlu gübre ve yabancı ot ilaçlarının uygulanma zamanlarının, buğdayın tane verimi, verim unsurları ve bazı kalite kriterlerine etkilerini belirlemek amacıyla, Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde 1993-94 yılları arasında yürütülmüştür. Deneme Tesadüf Bloklarında Bölünen-Bölünmüş parseller deneme deseninde üç tekrarlamak olarak yürütülmüştür. Denemede, buğday materyali olarak Cumhuriyet-75 ve Bezostaja-I ekmeklik buğday çeşitleri, azotlu gübre olarak amonyum sülfat (ekim esnasında) ve amonyum nitrat (ekimden sonraki devrelerde), yabancı ot ilaçları olarak da Glean-75 (çıkış öncesi) ve Grand Star (çıkış sonrası) kullanılmıştır. Azotlu gübreler dört farklı zamanda (kontrol, ekimde 18 kg/da N, ekimde 9 kg/da N + kardeşlenmede 9 kg/da N ve ekimde 9 kg/da N + kardeşlenmede 4.5 kg/da N + sapa kalkma 4.5 kg/da) ve yabancı ot ilaçlan ise üç farkı zamanda (Kontrol, çıkış öncesi ve çıkış sonrası) uygulanmıştır. Araştırmada bitki boyu, metrekaredeki başak sayısı, başak uzunluğu, başakta başakcık sayısı, 1000-tane ağırlığı, başakta tane sayısı, tane verimi, bitki başına tane verimi, ham protein oran ve gluten oranı incelenmiştir. Araştırma sonucu tane verimi bakımından çeşitler arasında farklılığın olmadığı, azotlu gübre ve ilaç uygulama zamanlarının tane verimini önemli derecede düşürdüğü belirlenmiştir. En yüksek tane verimi, ekim ve kardeşlenme safhasında 9 kg/da azotun uygulamasından elde edilmiştir. En yüksek protein oranı ise 9 kg/da azotun ekim esnasında ve 4.5 kg/da azotun kardeşlenme ve sapa kalkma döneminde uygulamasından elde edilmiştir. Ekim sonrası yabancı ot uygulamasından ekim öncesine uygulamaya göre daha fazla tane verimi ve ham protein elde edilmiştir. ABSTRACT This research has been carried out to determine the effects of the timing of N fertilizer and herbicide application on yield, yield components and some grain quality criteria of bread wheat and also density and dry weight of weed per m2 in the Faculty of Agriculture of the Ondokuz Mayıs University in 1993-1994. This experiment was set up in split-split blok designe with three replication. Along with two bread wheat varietes, Cumhuriyet-75 and Bezostaja-I, two nitrogen fertilizers, amonium sulfate ( at planting) and amonium nitrate (after planting), and two herbicides, Glean-75 (pre- emergence) and Granstar (post- emergence) were used in this study. Three split application of nitrogen (control, 18 kg N/da at planting, 9 kg N/da at planting + 9 kg N/da at tillering and 9 kg N/da at planting + 4.5 kgN/da at tillering + 4.5 kg N/da stem elongation) with three weed control treatments ( weedy check, pre-and post- emergence applications) were followed. The data for plant height, the number of spike per square meter, spike length, the number of spikelets per spike, thousend grains weight, the number of grains per spike, grain, yield grain yield per spike, crude protein and gluten ratio, the number and dry weight of weeds per square meter were investigated. The differences between varities were not significant, but a significant yield reduction in plots without nitrogen and herbicide was observed. The highest grain yield was recorded in plots given 9 kg N/da at planting + 9 kg N/da at tillering. On the contrary the highest crude protein ratio was achieved with three split applications of nitrogen (9 kg N/da at planting + 4.5 kg N/da at both tillering and stem elongation). Post- emergence herbicide application resulted in higher grain yield and protein ratio in comparison to pre- emergence application.