Arûz Tasarrufları Bağlamında Muhibbî’nin Gül Redifli Gazelleri

Abstract

Makalede Muhibbî’nin gül redifli gazellerinde vezni uygun düşürebilmek için başvurduğu yöntemler üzerinde durulmuştur. Bu yöntemler, arûzla ilgili çalışmalarda genellikle arûz tasarrufları veya arûz uygulamaları şeklinde adlandırılmaktadır. Makalede şairin arûzla ilgili yaklaşımlarının ve arûzu kullanma noktasında yakaladığı başarı düzeyinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bununla bağlantılı olarak şairin vezni tutturabilmek için metne ne kadar müdahale yaptığının da ortaya konulması hedeflenmektedir. Ardından söz konusu müdahalelerin ne oranda kabul edilebilir tasarruflar olduğu ve ne oranda arûz hatası sayılmaları gereken tasarruflar olduğu hususu değerlendirilecektir. Tamamı sayısal verilere dayalı olarak ortaya konulacak bu sonuçlar, Muhibbî’nin arûzu kullanma noktasındaki eğilimi ve başarısı hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapma imkânı sağlayacaktır. Şüphesiz bu değerlendirme, şairin gül redifli gazelleri ekseninde olacaktır. Bu arada benzer biçimde başka şairlerin şiirlerindeki arûz tasarruflarının sayısal verilerle desteklenerek ortaya konulduğu çalışmalardan da yararlanılacak ve bir karşılaştırma yapılacaktır. Böylece şairlerin arûzu kullanma noktasındaki eğilimleri yanında başarı düzeylerine ilişkin olarak da somut sonuçlara ulaşılması planlanmaktadır. Bu kapsamda Muhibbî’nin makale konusu yapılan şiirleriyle aynı vezin ve aynı redifle yazılmış şiirler değerlendirilmiştir. Makalenin arûzla ilgili tasarrufların şairler arasında hangi oranda yaygın olduğu, hangi tasarrufların hangi oranda hata sayıldığı, hangilerinin hata sayılmadığı, arûzu kullanma bakımından hangi şairlerin daha başarılı olduğu gibi hususlarda somut veriler ortaya koyacağı ve arûzla ilgili çalışmalar açısından bir karşılaştırma imkânı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda değerlendirilebilecek sayısal veriler titizlikle hazırlanmış, tablo ve grafikler hâline getirilerek paylaşılıp yorumlanmıştır. Ayrıca makalenin içerdiği ayrıntılı örnek uygulamalar sayesinde, arûz çözümlemeleri bağlamında, özellikle öğrenciler için bir standart oluşturulması çalışmalarına da katkı sağlayacağı ümit edilmektedir.