Süfyan Es-Sevrî ve Fıkıh İlmindeki Yeri

Abstract

Bu çalışmada; hicrî ikinci asırda Ebû Hanîfe ile birlikte yaşamış, müstakil bir mezhep sahibi olan ve Bişr el-Hafî, Hamdun el-Kessâr gibi önemli mutasavvıfların müntesibi olduğu; ancak zamanla mezhebinin tabisi kalmayan Süfyan es-Sevrî'nin (ö.161/778), hayatı, eserleri, ilmî şahsiyeti, içtihatlarına esas olan usûlü ve furû-u fıkhın tamamına ait görüşleri incelenerek fıkıh ilmindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Süfyan es-Sevrî'nin daha iyi tanınabilmesi için dönemindeki sosyal, siyasî ve kültürel duruma bakılması kaçınılmaz olduğundan çalışmada bu konulara da yer verilmiştir. Bir kısım alimler Süfyan es-Sevrî'yi Hicaz ekolünün temsilcileri arasında sayarken, alimlerin bir kısmı da onu Irak/Kûfe ekolü içerisinde değerlendirmişlerdir. Süfyan es-Sevrî'yi salt olarak Irak ya da Hicaz ekolü içerisinde değerlendirmek yerine Sevrî'nin bu iki ekol arasında müstakil içtihatlar yapabilen bir müçtehit olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Zira Süfyan es-Sevrî zaman zaman re'ycilerin eserden uzaklaştıkları yerde esere yaklaşmış, esercilerin re'ye gitmediği yerlerde ise re'ye yaklaşmıştır. Bununla birlikte Sevrî, Irak ve Hicaz ekolleri arasında içtihatlar yapmış bir fıkıh alimi olmakla beraber Irak/Kûfe ekolüne daha yakın bir çizgide durmuştur. Anahtar Sözcükler: Süfyan es-Sevrî, Fıkıh, Mezhep, Usûl, İçtihat, Usûl-ü Fıkh, Fürû-u Fıkh, Kûfe Ekolü, Hicaz Ekolü.

Having lived in the same era with Abu Hanifah in the second century in Islamic calendar, Sufyan al-Sawri, who had pretty many sufi followers such as Bishr Al-Hafî, Al-Kessâr, had his own interpretation of Islamic creed which gradually disappeared in the course of time. In this study, Sufyan al-Sawri's life, his own personality in Islamic sciences, views in Islamic jurisprudence, and his own method which is the core of his uniqueness in Islamic Jurisprudence studied and his position in Islamic Jurisprudence we tried to be explained. Since it is inevitable to scrutinize social, political and cultural situation of his time, to introduce Sufyan al-Sawri better, these topics, too, were dealt in this study. A group of muslim scholars identified Sufyan al-Sawri as one of the members of Hijaz school while others identified him as one of the members of Iraq/Quafe school. Therefore it would better to introduce him as an interpreter of Islamic law (Mujtahid) who could interpret between these two distinct Islamic schools through using ra'y and hadith in a balanced way instead of being identified a mere follower of Iraq or Hijaz school. Because from time to time Sufyan al-Sawri got closer to the follower of hadith while school of Qufa got further from the follower of hadith, and vice versa. However, althought he was an İslamic jrusprudence scholar who had interpretations in this way through establishing balance between Iraq and Hijaz schools have stalled a line closer to the Iraq/Quefa school. Key Words: Sufyan al-Sawri, Islâmic Jurisprudence Law, Madhhab, Method, Ijtihad, Method of Fiqh, Sight of Fıqh, School of Iraq/Quafe, School of Hijaz.