Total Diz Protezi Olan Hastalara Farklı Zamanlarda Uygulanan Sanal Gerçeklik Uygulamasının Anksiyete ve Derlenme Kalitesine Etkisi

Abstract

Amaç: Total diz protezi olan hastalara farklı zamanlarda uygulanan sanal gerçeklik uygulamasının anksiyete ve derleme kalitesine etkisini belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma tek kör randomize kontrollü deneysel bir çalışma olup veriler 21 Nisan-30 Aralık 2024 tarihleri arasında toplanmıştır. Çalışmanın örneklemini Havza Devlet Hastanesi'nde Total Diz Protezi (TDP) ameliyatı olmuş 120 hasta oluşturmuştur. Araştırmaya 18 yaşını doldurmuş, psikiyatrik ilaç kullanmayan, mental ve bilişsel engeli olmayan, spinal anestezi alan, görme ve duyma yetisi olan hastalar dahil edilmiştir. Hastalar gruplara blok randomizasyon yöntemiyle atanmıştır. Çalışma deney-1 (ameliyat öncesi sanal gerçeklik uygulanan), deney-2 (ameliyat sırası sanal gerçeklik uygulanan) ve bir kontrol grubundan (rutin bakım) oluşmaktadır. Araştırmanın verileri 'Sosyodemografik Özellikler Formu', 'Beck Ansiyete Ölçeği', 'Derlenme Kalitesi Ölçeği' ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Pearson kikare testi, Fisher-Freeman-Halton testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), iki faktörlü ANOVA, Pillai's Trace testi ve Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı kullanılmıştır. Bulgular: Hastaların tanıtıcı özellikleri incelendiğinde uygulama öncesi gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Ön testte kontrol grubundaki bireylerin Beck Anksiyete Ölçeği puan ortalamaları deney gruplarından düşüktür (p=0.004) ancak son testte deney-1 ve deney-2'deki bireylerin puan ortalamaları kontrol grubundan anlamlı şekilde düşüktür (p<0.001). Sanal gerçeklik uygulaması Beck Anksiyete Ölçeği toplam puanlarını %20.3 düzeyinde anlamlı ve geniş bir etki oluşturarak azaltmıştır (η2=0.203; p<0.001). Derlenme Kalitesi Ölçeği ön testinde ise grupların toplam puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık bulunmazken (p>0.05); son testte grupların puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur (p< 0.05). Son test ölçümünde deney-1 ve deney-2'deki bireylerin puan ortalamalarının kontrol grubundan anlamlı şekilde yüksek olduğu (p<0.001) ve sanal gerçeklik uygulamasının Derlenme Kalitesi Ölçeği toplam puanını %41.9 düzeyinde anlamlı ve geniş bir etki oluşturarak yükselttiği saptanmıştır (η2=0.419; p<0.001) Sonuç: Sanal gerçeklik uygulamasının ameliyat öncesi ve ameliyat sırasında uygulamasının kontrol grubuna göre anksiyete ve derlenme kalitesine olumlu etkisinin olduğu belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Sanal gerçeklik uygulaması, Anksiyete, Total diz protezi, Derlenme kalitesi, Randomize kontrollü araştırmaAim: This study was conducted to determine the effects of virtual reality applications applied at different times to patients with total knee prosthesis on anxiety and recovery quality. Materials and Methods: The study is a single-blind randomized controlled experimental study and the data were collected between April 21 and December 30, 2024. The study sample consisted of 120 patients who underwent Total Knee Arthroplasty (TDP) surgery at Havza State Hospital. Patients who were over 18 years of age, not using psychiatric medication, had no mental or cognitive disabilities, received spinal anesthesia, and had visual and hearing abilities were included in the study. The patients were assigned to the groups by the block randomization method. The study consisted of Experiment-1 (preoperative virtual reality application), Experiment-2 (during surgery virtual reality application) and a control group (routine care). The data of the study were collected with the 'Sociodemographic Characteristics Form', 'Beck Anxiety Scale', and 'Recovery Quality Scale'. Pearson chi-square test, Fisher-Freeman-Halton test, One-Way Analysis of Variance (ANOVA), two-factor ANOVA, Pillai's Trace test and Cronbach's Alpha Reliability Coefficient were used to evaluate the data. Results: When the descriptive characteristics of the patients were examined, it was determined that there was no significant difference between the groups before the application (p>0.05). In the pre-test, the mean Beck Anxiety Inventory scores of the individuals in the control group were lower than the experimental groups (p=0.004), but in the post-test, the mean scores of the individuals in experiment-1 and experiment-2 were significantly lower than the control group (p<0.001). The virtual reality application reduced the total Beck Anxiety Inventory scores by creating a significant and large effect at the level of 20.3% (η2=0.203; p<0.001). While there was no significant difference between the total score means of the groups in the pre-test of the Quality of Recovery Scale (p>0.05), a significant difference was found between the score means of the groups in the post-test (p<0.05). In the post-test measurement, it was determined that the mean scores of the individuals in experiment-1 and experiment-2 were significantly higher than the control group (p<0.001) and that the virtual reality application increased the total score of the Recovery Quality Scale by creating a significant and large effect at the level of 41.9% (η2=0.419; p<0.001). Conclusion: It was found that the application of virtual reality before and during surgery had a positive effect on anxiety and recovery quality. Keywords: Virtual reality application, Anxiety, Total knee prosthesis, Recovery quality, Randomized controlled trial