Eskihisar Kalesi

Abstract

: Bu makalenin konusunu oluşturan Eskihisar Kalesi, Bizans dönemindeki adı Niketiaton olduğu düşünülen \rGebze, Eskihisar Köyü’nde yer almaktadır. Makale kapsamında, Niketiaton’un yeri, kalenin tarihi ve mimari \rözellikleri tartışılmıştır. İç kale, planı, konut ve şömine gibi mimari unsurları ile dokuzuncu ve on dördüncü \ryüzyıllar arasında savunma açısından önem kazanan Bithynia Bölgesi'nin savunma, ulaşım ve ticaret ağını \roluşturan savunma yapıları arasında ilginç bir örnektir. Kuzeybatı ve batı Anadolu'daki diğer savunma yapıları \rile yaptığımız karşılaştırmalar sonucunda iç kalenin kısmi çerçeveli teknik ve tuğla bezemeler içeren malzeme \rve teknik uygulamalarının, Foss tarafıdan Lydia yapılarında tespit edilen ve Laskarisler dönemine tarihlenen \ruygulamalar ile benzerlik kurarak on üçüncü yüzyıla tarihlendirilebileceğini düşünüyoruz. Bölgenin tarihi \rarkaplanı göz önüne alındığında, iç kale Körfezin Ioannes Vatatzes döneminde yeniden Bizans egemenliğine \rgirdiği 1241 yılı sonrasına, on üçüncü yüzyılın ikinci yarısına tarihlenebilir. Foss tarafından verilen \rtarihlendirme önerileri tarih kayıtları ile uyumludur ancak kalenin malzeme ve teknik verileri kaynaklarda \rNiketiaton hakkında verilen kayıtlar ile uyumsuz olarak daha geç bir tarihe işaret etmektedir. Bizans savunma \ryapıları hakkında kapsamlı ve detaylı çalışmaların az sayıda olması malzeme ve teknik değerlendirmeye dayalı \rtarihlendirme yapabilmek için yeterli karşılaştırma verisinin olmamasına neden olmuştur. Malazgirt \rMuharebesi ile İstanbul'un fethi arasındaki dönemde özellikle kuzeybatı Anadolu'da inşa edilen savunma \ryapılarının detaylı bir şekilde incelenmesinin Bizans ve Osmanlı tarihi ve mimarisi açısından önemli veriler \rsağlayacağı açıktır.\r