Ems (Ethyl Methane Sulphonate) Dozlarının M1 ve M2 Generasyonlarında Bezelye (Pisum Sativum L.)'nin Bazı Özellikleri Üzerine Etkileri

Abstract

Bu araştırma EMS (ethyl methane sulphonate) dozlarının Mı ve M2 generasyonlarında bezelye (Pisum sativum L.)' nin bazı özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 1997 ve 1998 yıllarında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanında yapılmıştır. Çalışmada Rondo bodur bezelye çeşidi ve EMS'nin %0.0 (kontrol), %0.1, %0.2, %0.3, %0.4 ve %0.5'lik dozları kullanılmıştır. Uygulanan EMS dozları hem Mı ve hem de M2 generasyonlarında çıkış ve hayatta kalma oranında, bitki başına bakla sayısında çok önemli varyasyonlar oluşturmuş, tane ham protein oranına etkisi ise önemsiz bulunmuştur. EMS dozları baklada tane sayısı, baklada tane tutma oranı, 1000 tane ağırlığı, bitki başına tane verimi, biyolojik verim ve hasat indeksinde Mı generasyonunda önemli bir varyasyona neden olmadığı halde, M2 generasyonunda tane verimi, biyolojik verim ve hasat indeksi değerlerinde EMS dozlarındaki artışa bağlı olarak önemli derecede azalmalar olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; EMS dozlarının Mı ve M2 bitkilerinde ele alınan bazı bitkisel özelliklerde önemli varyasyonlar oluşturduğu, bu varyasyonun M2 generasyonunda M1 de olandan daha büyük olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bezelye, Pisum sativum L., mutasyon ıslahı, mutagen, EMS (Ethyl Methane Sulphonate)

This study was conducted to determine the effects of EMS (Ethyl Methane Sulphonate) doses on some characteristics of pea (Pisum sativum L.) in M1 and M2 generations in 1997 and 1998 years at the experimental area of Agricultural Faculty of Ondokuz Mayıs University. Pisum sativum L. cv. Rondo and EMS doses at the rate of 0.0% (control), 0.1%, 0.2%, 0.3%, 0.4% ve 0.5% were used in the study. EMS doses caused to highly significant variations in emergence percentage, plant rate remain alive at harvest time and pods per plant both in Mı and M2 generations, but not in seed protein ratio. Although EMS doses had no significant effect on seed per plant, seed setting ratio, 100 seed weight, seed yield and biological yield per plant and harvest index, it was found that means of seed yield and biological yield per plant and harvest index were reduced with increasing EMS doses. According to the study results, it was determined that EMS doses caused to high variations in some plant characteristics investigated in Mı and M2 plants, and these variations greater in M2 than that in M1.Key Words: Pea, Pisum sativum L., mutation breeding, mutagen, EMS (Ethyl Methane Sulphonate)