A Handbook For Travelers In Turkey’de Batılı Seyyahlar İçin Türkiye Tanıtımı ve Bazı Pratik Öneriler

Abstract

İnsanın merak eden ve düşünen bir varlık olması, onun yeni yerler keşfetme, farklı topluluklar ve kültürlere ulaşma ve onları tanıma isteğine yol açmıştır. Böylece gidilen yerler, buralarda yaşayan insan toplulukları, onların yaşayış biçimleri, gelenekleri, görenekleri gibi pek çok konuda toplanan ilgi ve dikkat çekici bilgiler yazıya dökülmüş, böylece genel olarak tarihsel ve edebi metinler olan geniş ve zengin bir seyahatname literatürü ortaya çıkmıştır. Seyahatnamelerin tarihsel geçmişi antik döneme kadar uzanmaktadır. Seyyahların gezdikleri yerlere dair gözlem ve incelemelerini içeren seyahatnamelerin ilk örnekleri arasında tarihin babası olarak adlandırılan Herodot ile Amasya doğumlu ünlü coğrafyacı Strabon tarafından kaleme alınan eserlerin yer aldığı söylenebilir. Tarihsel süreç içerisinde yabancı seyyahların gizemli ve egzotik olarak nitelendirdikleri ve imgeledikleri doğuya olan seyahat ve kaleme aldıkları eserler artarak devam etmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu da, kurulduğu ve genişlediği coğrafya nedeniyle, hemen her dönem yabancıların dikkatini çekmiş ve kuruluşundan yıkılışına kadar pek çok seyyah tarafından seyahat edilen bir yer olmuştur. Yüzyıllara göre değişkenlik gösterse de, Osmanlı Devleti’ni her yönden mercek altına yatıran bu seyahatnameler, batıdaki Türk imgesinin oluşmasında da önemli bir rol oynamışlardır. Özellikle 19. yüzyılda Osmanlı topraklarını ziyaret eden seyyah ve araştırmacıların sayısında bir artış olması dikkat çekmektedir. Bu artışın olmasında elbette dönemin siyasi ve ekonomik gelişmelerine koşut olarak bölgenin öneminin artması ve buna binaen batılı devletlerin Osmanlı Devleti üzerinde izledikleri bazı politikaların da etkisi olmuştur. Bu bağlamda, kimi yayınevleri Osmanlı topraklarına seyahat edecek olanlar için bazı seyahat rehberleri yayımlamışlardır. İşte bu çalışmanın amacı, Murray adlı İngiliz yayınevi tarafından hazırlanan “A Handbook for Travelers in Turkey” adlı yapıttan yola çıkarak, Türkiye’ye seyahat edecek olan batılı seyyahlar için nasıl bir Türkiye tanıtımı yapıldığı ve bu seyahatleri esnasında hangi pratik bilgilerin onlara faydalı olabileceği gibi konuları ele alarak değerlendirmeyi ve böylece seyahat literatürüne kimi katkılar yapmayı amaçlamaktadır.