Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Yaşayan Popülasyonun Yönetici İşlevler ve Karmaşık Dikkat Açısından Nöropsikolojik Değerlendirmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı; ülkemizin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaşayan popülasyonunun, yönetici işlevleri ve karmaşık dikkati değerlendirmek amacıyla kullanılan bazı nöropsikolojik testlerdeki performanslarının kültürel değişkenlere bağlı olarak değişip değişmeyeceğini ortaya koymaktır. Bununla birlikte nöropsikolojik testlerin norm değerlerinin belirlenmesinde temel rollere sahip olan değişkenlerin ülkemizin farklı bir bölgesine bağlı olarak etkilerini gözden geçirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda iki farklı katılımcı grubu oluşmuş ve diğer değişkenler de araştırmaya dahil edilmiştir. Yönetici işlevlerin ve karmaşık dikkatin değerlendirilmesi amacıyla Stroop Testi TBAG Formu, Wisconsin Kart Eşleme Testi (WCST), İz Sürme Testi, Saat Çizme Testi, Sözel Akıcılık Testi ve Sayı Dizisi Testi uygulanmıştır. Araştırmanın deseni 2 (Katılımcı Grubu) x 2 (Yaş) x 2 (Eğitim) x 2 (Cinsiyet) faktörlü ANOVA desenidir. Katılımcı grubu değişkeni; Doğu ve Güneydoğu Anadolu grubu ve karşılaştırma grubu, yaş değişkeni; 20-34 yaş aralığı ve 35-54 yaş aralığı, eğitim değişkeni; 9-11 yıl arası ve 11 yıl üstü olarak değişkenlerin alt düzeylerinden oluşmaktadır. Araştırma deseninin sonucu olarak 16 farklı koşul dahil edilmektedir. Çalışmanın örneklemi her bir koşulda 10 kişi olması şeklinde planlanmış ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinden Kürtçe bilen 80 kişi, 80 kişi ise karşılaştırma grubu olacak şekilde ülkemizin çeşitli illerinden toplam 160 katılımcıdan oluşmuştur. Elde edilen verilere gerekli istatiksel parametreler çerçevesinde istatiksel analizler yapılmıştır. Araştırma sonuçları çerçevesinde Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi katılımcılarının karşılaştırma grubuna göre performanslarının farklılaştığı görülmektedir. Bu değişimin kaynağının katılımcıların kültürel değişkenlerinin (etnik köken, çoğrafi bölge, iki dillilik vb.) farklı olmasından kaynaklandığı göz önünde bulundurulmalıdır. Yaş, eğitim değişkenlerinin de test performansları üzerinde belirleyici rol oynadıkları görülmektedir. Diğer taraftan cinsiyet değişkenin bazı test puanları üzerinde etkisi olmasına rağmen büyük çoğunluğunu etkilemediği görülmektedir. Sonuç olarak ülkemizde yapılan mevcut araştırmada sadece yaş, eğitim ve cinsiyet değişkenlerinin ele alınmasının yeterli olmadığı, norm çalışmalarında birçok farklı dinamiklerin test puanları üzerinde rol oynadığı görülmektedir.

The aim of this study is to determine whether the performance of the population living in the Eastern and Southeastern Anatolia Region of our country in some neuropsychological tests used to evaluate executive functions and complex attention will vary depending on cultural variables. And it is aimed to review the effects of the variables which have basic roles in determining the norm values of neuropsychological tests depending on a different region of our country. For the purposes of the study, two different groups of participants were formed and other variables were included in the study. For the purpose of determining executive functions and complex attention, Stroop Test TBAG Form, Wisconsin Card Sorting Task (WCST), Trail Making Test, Clock Drawing Task, Verbal Fluency Test, Digit Span Test were applied. Pattern of the study is 2 (Participant group) x 2 (Age) x 2 (Education) x 2 (Gender) factor ANOVA design. Participant group variable; Eastern and Southeastern Anatolia group and the comparison group, the age variable; 20-34 age range and 35-54 age range, education variable; Lower levels of variables are formed between 9-11 years and 11 years. 16 different conditions are included as a result of the study design. The sample of the study was planned to be 10 people in each condition and as 80 people speaks Kurdish from the Eastern and Southeastern Anatolia Region and as 80 people as comparison group from different provinces of Turkey, totally composed of 160 people. Statistical analyzes were performed according to the statistical parameters. According to the results of the study, it is seen that the performances of the participants of the Eastern and Southeastern Anatolia Region differ according to the comparison group. It should be kept in mind that the source of this change originates from the fact that the cultural variables of the participants (ethnicity, geographical region, bilingualism, etc.) are different. It is seen that age, education variables also play a decisive role on test performances. On the other hand, although the gender variable has an effect on some test scores, it does not affect the majority. As a result, it is seen that it is not sufficient to consider only the age, education and gender variables in the norm studies in our country, many different dynamics play a role on the test scores.