Çakmak Barajı (Tekkeköy-Samsun) Fitoplanktonu ve Mevsimsel Değişimi Üzerinde Bir Araştırma

Abstract

Çakmak Baraj Gölü'nün alg florası ve mevsimsel değişimi ile bu değişimietkileyen fiziksel ve kimyasal faktörler Mayıs 2003 - Nisan 2005 tarihleri arasındaincelenmiştir. Çakmak Baraj Gölü fitoplanktonunda Bacillariophyta, Chlorophyta,Chrysophyta, Cryptophyta, Cyanoprokaryota, Dinophyta, Euglenophyta veXanthophyta divizyolarına ait 136 takson tespit edilmiştir.Çakmak Baraj Gölü fitoplanktonunun mevsimsel değişimi ve yoğunluğuüzerinde özellikle fiziksel faktörlerden ışık ve sıcaklık ile besin tuzları etkili olmuştur.Çakmak Barajı göl suyunda yapılan analiz sonuçları, su kirliliği ve kontrolyönetmeliğine göre, sıcaklık, pH, amonyak, nitrat ve sülfat değerleri yönünden I. sınıfsu kalitesi grubuna girdiği, nitritin II. sınıf, çözünmüş oksijenin ise I. ve II. sınıf sukalitesi kriterlerine uyduğu tespit edilmiştir.Gölde Bacillariophyta divizyosu üyeleri tür sayısı bakımından zengin olmasınakarşın, populasyon yoğunluğu bakımından Chlorophyta divizyosu üyeleri hakimolmuştur. Bacillariophyta üyelerinden Fragilaria ulna ve Synedra tenera, Chlorophytaüyelerinden Chlorella vulgaris, Monoraphidium obtusum ve Ulothrix tenerrima,Xanthophyta üyelerinden Goniochloris mutica, Cryptophyta üyelerinden Crptomonasovata ve C. erosa fitoplanktonda belirli aylarda önemli sayılara ulaşmışlardır.Fitoplanktonun derinliğe bağlı mevsimsel değişimi genel olarak yüzey suyundagörülen mevsimsel değişime uyum göstermiştir.Fitoplankton kommunitesinin yapısındaki değişimler Shannon-Weaver çeşitlilikve düzenlilik indisleri, kümeleme analizi, çok boyutlu ölçekleme analizi (MDS)uygulanarak komünite yapısı özetlenmiştir. Ayrıca ekolojik şartlar göz önüne alınarakfitoplankton fonksiyonel grupları Reynolds ve ark. (2002)'nın sistemine görebelirlenmiştir.Çakmak Baraj Gölü suyunun fiziksel ve kimyasal özellikleri ile, klorofil-adeğerleri, gölün morfometrik yapısı, kıyı bölgesinin sucul makrofitler bakımından fakirolması ve fitoplankton tipi nedeniyle de oligotrof göller kapsamına girmektedir.Anahtar Kelimeler: Çakmak Baraj Gölü, fitoplankton, mevsimsel değişim,fonksiyonel grup, çeşitlilik, MDS, kümelemeAlgal flora of Çakmak Dam Lake and its seasonal variation and the influencingphysico-chemical factors were investigated between May 2003 and April 2005. Total136 taxa were identified belonging to divisio of Bacillariophyta, Chlorophyta,Chrysophyta, Cryptophyta, Cyanoprokaryota, Dinophyta, Euglenophyta andXanthophyta on phytoplankton of Çakmak Dam Lake.The seasonal variation and biomass of phytoplankton of Çakmak Dam Lakewere affected by physical factors such as light, temperature and mineral nutrients.According to the water pollution and control regulations, results of water analysesindicated that temperature, pH, ammonia, nitrate and sulphate values represented classisI, nitrite represented classis II, dissolved oxygen represented classis I and II waterquality.Although Bacillariophyta members were rich in respect to species diversity,Chlorophyta members attained a larger population density. Fragilaria ulna and Synedratenera from Bacillariophyta, Chlorella vulgaris, Monoraphidium obtusum and Ulothrixtenerrima from Chlorophyta, Goniochloris mutica from Xanthophyta, Cryptomonasovata and C. erosa from Cryptophyta significently increased in phytoplankton in certainmonthsThe seasonal variation of phytoplankton related to depth was compatible withseasonal variation of phytoplankton in surface water.The variations in the phytoplankton community structure were summarized byMDS, cluster analysis, Shannon-Weaver diversity and evenness. Functional groups ofphytoplankton were determined by Reynolds et. al., (1998) according to ecologicalcondition.In conclusion, it was decided that Çakmak Dam Lake could be classified as anoligotrophic lake due to its morphological structure, physical and chemical properties ofthe water, chlorophyl-a values, poor macrophytes found in shore location andphytoplankton types.Key Words: Çakmak Dam Lake, phytoplankton, seasonal variations, water quality,functional group, diversity, MDS, cluster