Multipl Skleroz Hastalarında Hekime Dair Algının Sosyal Kognisyon Becerileri, Tedavi Uyumu ve Klinik Seyir İle İlişkisi

Abstract

Multipl skleroz (MS) merkezi sinir sisteminde inflamasyon, demiyelinizasyon ve aksonal hasarla seyreden kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Hasta-hekim iletişimi, prognoza ilişkin kısa ve uzun vadeli belirsizliklerin yol açtığı kaygıyı azaltarak tedavi sürecini olumlu yönde ektileyebilir. Bu çalışmanın amacı, Engel'in (1977) biyopsikososyal modeli ışığında, ataklarla seyreden multipl skleroz (RRMS) hastalarında hekime güven ve hekime dair empati algısının afektif zihin kuramı performansı ile ilişkisini değerlendirmek ve bu algıların çeşitli sağlık çıktıları üzerindeki yordayıcı etkilerini incelemektir. Kesitsel tasarımlı bu çalışmada, 2022-2023 yılları arasında Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi MS Polikliniğinde en az üç aydır takip edilen, 18 yaş ve üzeri 148 RRMS hastası değerlendirildi. Katılımcılara Hekim Empatisi Konusunda Hastanın Algısı Ölçeği, Doktora Güven Ölçeği, İlaç Uyumunu Bildirim Ölçeği, Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği, On Maddeli Kişilik Ölçeğinin Duygusal Dengelilik alt boyutunun maddeleri, Gözlerden Zihin Okuma Testi, tek maddelik yaşam kalitesi ve tedavi memnuniyeti soruları uygulandı. Klinik verilere elektronik veri tabanı ve dosya kayıtlarından ulaşıldı. Hekime dair algıların sağlık çıktıları ile ilişkisi Spearman korelasyon analizleri, grup karşılaştırmaları ve hiyerarşik regresyon modelleri ile incelendi. Bulgular, hekime dair empati algısının tedavi uyumu ve memnuniyetini pozitif yordadığını; hekime güvenin ise tedavi memnuniyetini pozitif, özürlülük düzeyini negatif yönde yordadığını göstermiştir. Korelasyon analizleri ve grup karşılaştırmaları, hekime dair algıların yaşam kalitesiyle de ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Buna karşın, afektif zihin kuramı performansı ile hekime yönelik algılar arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Sonuç olarak, multipl skleroz hastalarında hekime dair empati algısı ve hekime duyulan güven öznel ölçütler ile belirgin ilişkiler göstermiş, nesnel ölçütler ile ilişkileri ise görece sınırlı kalmıştır. Çalışmanın kesitsel tasarımının nedensel çıkarımda bulunmayı sınırlaması, ileriye dönük boylamsal ve randomize kontrollü müdahale çalışmalarının gerekliliğini ortaya koymuştur. Araştırma, hasta-hekim iletişiminin sağlık çıktıları üzerindeki belirleyici rolünü vurgulamakta, hekimin iletişim becerilerini güçlendirici eğitimlerin hayata geçirilmesinin yararlı olabileceğini düşündürmektedir.Multiple sclerosis (MS) is a chronic, progressive disease of the central nervous system characterized by inflammation, demyelination and axonal damage. Physician-patient communication may alleviate anxiety related to short and long term prognostic uncertainties, thereby improving the treatment process. Grounded in Engel's (1977) biopsychosocial model, this study examines the relationship between relapsing remitting multiple sclerosis (RRMS) patients' perceptions of physician empathy and trust and their affective theory of mind performance, and the predictive effects of these perceptions on various health outcomes. This cross-sectional study included 148 RRMS patients aged 18 years or older, followed at the MS Outpatient Clinic of Samsun Ondokuz Mayıs University Hospital between 2022 and 2023. Participants completed the Jefferson Scale of Patient Perceptions of Physician Empathy, the Trust in Physician Scale, the Medication Adherence Report Scale, the Hospital Anxiety and Depression Scale, the Emotional Stability subscale of the Ten-Item Personality Inventory, the Reading the Mind in the Eyes Test, and single-item questions assessing quality of life and treatment satisfaction. Clinical data were obtained from the electronic database and medical records. Associations between physician-related perceptions and health outcomes were investigated using Spearman correlations, group comparisons, and hierarchical regression models. Findings indicated that perceived physician empathy positively predicted treatment adherence and treatment satisfaction, while trust in the physician positively predicted treatment satisfaction and was inversely related to disability. Both perceptions were also positively linked to quality of life. No significant association emerged between affective theory of mind and physician-related perceptions. In conclusion, perceived physician empathy and trust significantly influence subjective outcomes, whereas their impact on objective measures is limited. The cross-sectional design restricts causal inference, emphasizing the need for longitudinal and randomized controlled trials. Overall, this research highlights the critical role of patient-physician communication and suggests that enhancing physicians' communication skills through targeted training may be beneficial.