Adolesanlarda Beslenme Okuryazarlığı Düzeyinin Belirlenmesi: Samsun İli Örneği

Abstract

Araştırmada liselerde öğrenim gören bireylerin beslenme okuryazarlığı düzeyinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Araştırma genel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Samsun ilindeki üç Anadolu lisesinde öğrenim görmekte olan gönüllü 697 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada veriler adolesanlarda beslenme okuryazalığı ölçeği ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Adolesanlarda beslenme okuryazarlığı ölçeği 29 maddeden ve üç alt boyuttan oluşmaktadır. Her madde 1 ile 5 arasında puanlanabilen beşli likert tiptedir. Ölçek, 697 öğrenciye uygulanmış elde edilen bulgular SPSS programı yardımıyla t-testi ve ANOVA testleri kullanılarak 0,05 anlamlılık düzeyinde analiz edilmiştir. 4 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu gönüllü 480 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen bulgular betimsel analiz yöntemi ile analiz edilerek frekans (f) ve yüzde (%) tabloları ile ifade edilmiştir. Araştırmada uygulanan ölçekten elde edilen bulgulara göre adolesanlarda beslenme okuryazarlığı düzeyi, anne eğitim durumu ve günlük tüketilen öğün sayısına göre anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Sınıf grupları, beden kitle indeksi, günlük tüketilen su miktarı, günlük tüketilen sigara miktarı ve günlük tüketilen ara öğün sayısı ile beslenme okuryazarlık düzeyi arasında da anlamlı farklılık görülmüştür. Yaş gruplarına göre de beslenme okuryazarlık düzeyi anlamlı farklılık göstermiş olup 15 yaşından büyüklerde beslenme okuryazarlığı düzeyinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Cinsiyete göre beslenme okuryazarlığı düzeyleri incelediğinde kadınların beslenme okuryazarlığı düzeyinin erkeklerden anlamlı ölçüde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Yarı yapılandırılmış görüşme formu verilerden elde edilen bulgular doğrultusunda adolesanlar beslenme okuryazarlığı düzeylerinin yeterli olduğunu belirtmişlerdir. Adolesanlar bilgi edinmek için interneti kullandıklarını ancak uzmanları daha güvenilir bulduklarını belirtmişlerdir. İlerleyen yaşlarda sağlık problemi yaşamamak için ya da sağlıklı halini devam ettirebilmek için sağlıklı beslenmeye dikkat ettiklerini belirten adolesanlar, dış görünüşlerinin de sağlıklı beslenmelerini etkileyen unsurlardan biri olduğunu ifade etmişlerdir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar literatürle örtüşmekle birlikte yapılan taramalarda beslenme okuryazarlığı ile ilgili alan yazının yeterli olmadığı görülmüştür. Bu bağlamda elde edilen sonuçların konu ile ilgili alana ve yapılacak olan yeni araştırmalara katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.The main purpose of this research is to assess the level of nutrition literacy of high school students. A general survey model was used in this research. This study was carried out with volunteer 697 students in Üç Anatolian High School, Samsun as a survey sample. The results of the research were collected by using a nutrition literacy scale and a semi-structured interview form. The Nutrition Literacy Scale was formed with 29 items and three sub-dimensions. Each item is scored on a 1 to 5 scale. The findings collected by 697 students were analyzed in 0,05 significance level with the help of the SPSS program by using t-test and ANOVA test. The semi-structured interview form which is included 4 questions was carried out with volunteer 480 students. The findings were demonstrated with the table of frequency (f) and percentage (%) by analyzing with the descriptive analysis. According to collected data, it was established that the level of nutrition literacy in adolescents demonstrates significant difference according to the type of schools, educational background of mother, and the number of meals consumed daily. It was also established that there was a significant difference between grades, body-mass index, the amount of water, smoking and the number of snacks consumed daily and the level of nutrition literacy. Nutrition literacy levels also showed a significant difference according to age groups, and it was determined that the level of nutritional literacy was higher in those older than 15 years old. When it was examined the level of nutrition literacy in accordance with gender, it was concluded that nutrition literacy of females was higher than males significantly. In accordance with the data collected by using the semi-structured interview form, adolescents stated that their level of nutrition literacy was sufficient. They also stated that they use the Internet to get the information but they believe experts are more reliable. The adolescents who state that they are careful not to have health problems in the next years or to maintain a healthy life also stated that their appearance is one of the factors affecting their healthy diet. Although the results obtained from the research overlap with the literature, it was seen that the literature on nutritional literacy was not sufficient in the scans. It is thought that the results obtained in this context can contribute to the field and new researches to be done.