Anadolu Mandalarında Vücut Hijyen Skorları ile Süt Bileşenleri ve Somatik Hücre Sayısı Arasındaki İlişkiler

Abstract

Bu çalışmada, Anadolu Mandalarının meme, ayak ve arka yan but oluşan kirlenme düzeyinin meme yüzey sıcaklığı (MYS), süt somatik hücre sayısı (SHS) ve süt bileşenlerini nasıl ve ne yönde etkilediğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın materyalini Samsun ili Bafra ilçesinde 5 ayrı işletmede yetiştirilen toplam 75 Anadolu Mandası ve bunlardan elde edilen süt örnekleri oluşturmuştur. İşletmelere her ay bir defa gidilerek mandaların meme, arka ayak ve arka yan but hijyenik puanlamaya tabi tutulmuş, MYS belirlenmiştir. İşletmeye her gidişte tüm mandalardan yaklaşık 50 ml süt örneği alınarak toplam kuru madde (TKM), yağ, yağsız kuru madde (YKM), protein, laktoz, mineral, yoğunluk, donma noktası ve SHS için analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulardan en kirli olan 4 numaralı skorun her üç vücut bölgesi için de en çok ilkbahar ve yaz mevsimlerinde görüldüğü belirlenmiştir. Ayrıca, örnek alma mevsiminin meme hijyen skoru (MHS), ayak hijyen skoru (AHS) ve yan but hijyen skoru (YBHS) üzerinde önemli (P<0.001) etki yarattığı, genel olarak en çok kirliliğin ilkbahar ve yaz mevsimlerinde görüldüğü, ancak MYS' deki en yüksek değerin kış ve sonbahar mevsimlerinde olduğu belirlenmiştir. Çalışmada MHS' deki artışın sütte TKM, yağ, YKM, protein, yoğunluk oranında önemli düşüşe, donma noktası' da ise artışa neden olduğu, 4 hijyen skoruna sahip en kirli ineklerin süt bileşenlerinde diğer skorlara göre P<0.001 düzeyinde bir azalma olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında AHS ve YBHS, KM, YKM, protein, donma noktası ve yoğunluk üzerine negatif yönde etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, MHS, AHS ve YBHS ile SHS arasında belirlenen korelasyonlar düzeyleri de sırasıyla 0.025, 0.027 ve 0.012 gibi oldukça düşük düzeydedir. Sonuç olarak, mandalarda üç ayrı vücut bölgesinde meydana gelen kirlilik düzeylerinin süt bileşenlerinin bir kısmında negatif yönde etkili, ancak SHS üzerinde kirlenmenin ve MYS' nin herhangi bir etki yaratmadığı, meme enfeksiyonlarında hayvanın kirlenme bağlı bir değişim olmadığı görülmüştür.The objective of this study was to reveal the effects of dirtiness level of udder, foot and rear legs on udder surface temperature (UST), somatic cell count (SCC) and components of milk in Anatolian buffaloes. A total of 75 buffalo cows reared in five farms located in Bafra district of the Black Sea region and their milk samples were constituted to be the study materials. Udder (UHS), rear legs (LHS) and foot (FHS) hygiene scores and UST values were recorded monthly. For scores, a scale with 1 to 4 points where higher points reflect dirtier was used. To SCC and milk analyses, 50 ml milk samples were collected from each animal in test days. Total dry matter (TDM), fat (F), non-fat dry matter (NFDM), protein (P), lactose (L), mineral (M), density (D) and freezing point (FP) tests were applied for determining raw milk composition. The highest scores for all body parts were recorded in spring and summer seasons. While sampling season affected UHS, FHS and UST (P˂0.001), the dirtiness was observed in spring and summer. In contrast, the highest UST values were recorded in winter and autumn. Increase in UHS caused to drops in DM, F, NFDM, P and D, to increase in FP. Buffalo cows with 4 points had lower levels in milk components (P<0.001). The LHS and FHS had negative effect on DM, NFDM, P, FP and D. Besides, weak correlation coefficients were estimated between SCC and UHS, LHS and FHS (r=0.037, 0.052 and 0.016, respectively). It was concluded that dirtiness levels of three body parts of the cows were negatively affected some milk components, but SCC was not affected by hygiene scores or UST.