Tarımda Ücretsiz Aile İşçisi Kadınlar: Sürmeli Köyü Örneği

Abstract

Türkiye'de tarım 1980'lere kadar çeşitli mekanizmalarla devlet tarafından desteklenmiş ve korunmuştur. Aile emeğine dayalı küçük meta üreticiliği de önemli ölçüde varlığını sürdürmüştür. Aile emeğine dayalı küçük meta üreticiliğinde, erkekler işin sahibi ve kendi hesabına çalışan konumunda iken kadınlar, ücretsiz aile işçisi konumundadır. 1980'lerdeki yeniden yapılanma ile birlikte tarımda dönüşüm sürecine girilmiş, 2000'lerin başında tarımdan ciddi bir kopuş gerçekleşmiştir. Tarımındaki dönüşüme karşın tarımda istihdam edilen kadınların büyük çoğunluğu dün olduğu gibi bugün de ücretsiz aile işçisidir. Bu araştırmanın amacı; tarımda, ücretsiz aile işçisi statüsünde çalışan kadınların, tarımdaki dönüşüm sürecinden nasıl etkilendikleri sorusuna yanıt aramaktır. Bu kapsamda, geleneksel olarak bir tütün köyü iken 2010 sonrasında organik tarım yapılan bir köye dönüşen Bafra'nın Sürmeli Köyü'nde yirmi iki kadınla yarı-yapılandırılmış mülakat formu kullanılarak derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, küçük meta üreticilerinin bir bölümü geçimlik üreticilere dönüşmüş, bu hanelerdeki kadınlar da geçimlik üretici pozisyonuna düşerek istihdam vasfını kaybetmiştir. Ücretsiz aile işçisi kadınların hanenin nakit gelir ihtiyacını karşılayabilmek için emek harcama biçimlerini çeşitlendirdiği tespit edilmiştir. Bazı kadınlar, kendi tarlalarında çalışmanın yanı sıra başkasının işinde yevmiyeli çalışmaya başlamıştır. Tütün tarımında sadece üretim aşamasında yer almalarına karşın artık ürettikleri ürünlerin pazarlamasını da yapmaktadırlar. Böylece kadınlar, evde, tarlada ve pazarlama faaliyetinde olmak üzere üçlü bir çalışma yükü altında kalmaktadır.Until the 1980s, agriculture in Turkey was supported and protected by the state through various mechanisms. Petty commodity production based on family labor also significantly persisted. In this form of production, while men own the enterprise and are self-employed, women are unpaid family workers. As a result of the neoliberal policies implemented in the 1980s, a de-regulation process took place in agriculture, and in the 2000s, there was a separation from agriculture at an unprecedented pace. Despite the transformation in agriculture, the majority of women employed in agriculture are unpaid family workers today as they were in the past. The aim of this research is to seek to answer how women working in agriculture as unpaid family workers are affected by the transformation process in agriculture. In this context, in-depth interviews were conducted using a semi-structured interview form with twenty-two women in Surmeli Village of Bafra, which was traditionally a tobacco village but transformed into a village practicing organic agriculture after 2010. According to the findings of the research, some of the small commodity producers have turned into subsistence producers, and women in these households have lost their employment status by becoming subsistence producers. It was found that unpaid family worker women diversified their forms of labor in order to meet the household's need for cash income. In addition to working in their own fields, some women started to work on a daily wage in someone else's business. Although they were only involved in the production phase of tobacco farming, they are now also involved in the marketing of the products they produce. Thus, women are burdened with a triple workload: at home, in the field, and in marketing activities.