Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Kadına Yönelik Dil

Abstract

17. yüzyılın önemli gezginlerinden olan Evliya Çelebi, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve çevresindeki bölgeleri gezmiş, bu seyahatleri esnasında görüp yaşadıklarını Seyahatname isimli eserinde toplamıştır. Gezilen yerler hakkında önemli bilgiler içeren eser, günümüzde de Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısından önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, eser kadına yönelik dil açısından incelenmiş ve elde edilen veriler ışığında 17. yüzyılda seyyahın gezdiği yerlerde kadına yönelik dil hakkında tespitler yapılmaya çalışılmıştır. On ciltten oluşan eserde kadına yönelik dil verileri tespit edilerek tasnifi yapılmıştır. Bu çalışmada 20. yüzyılın başlarından itibaren araştırılan kadın dili, 17. yüzyılda Osmanlı topraklarında ve çevre bölgelerinde nasıl olduğu, cinsiyete bağlı dil kullanımında ne gibi değişiklikler oluyordu gibi sorulara yanıt aranmaya çalışılmıştır. Eserden hareketle 17. yüzyılda kadın yönelik dil verileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kadının hangi şehirlerde dışarıda görüldüğü ya da görülemediği, kadının kılık kıyafeti, kadın ile ilgili olumlu veya olumsuz durumların neler olduğu, evlenirken kadının söz hakkı, kadının güzelliği ve bunun nasıl betimlendiği, yer isimlerinin verilmesinde kadınların etkisi ve kadının toplumdaki değeri ile ilgili yapılan tespitler sunulmaya çalışılmıştır. Çok geniş bir coğrafyanın dilini yansıtan eserde, kadınlara yönelik dil kullanımının değerlendirilmesi ile dönemin kadın algısını yansıtılmak istenmiştir.Evliya Çelebi, one of the most important travelers of the 17th century, traveled the Ottoman lands and the surrounding regions for more than fifty years and collected what he saw and experienced during these travels in his work Seyahatname. The work, which contains important information about the places he traveled, has an important place in Turkish cultural history and travel literature today. Seyahatname was analyzed in terms of women's language or language for women and in the light of the data obtained, it was tried to make determinations about the language for women in the places where the traveler traveled in the 17th century. In the work consisting of ten volumes, the language data for women were identified and classified. In this study, since the beginning of the 20th century women's language, which was researched in the 17th century in the Ottoman lands and surrounding what it was like in their region, what gender-related changes in language use was happening in the 17th century was tried to be answered. Based on the work, data on women's language in the 17th century, data on women's language has been tried to be revealed. Women's in which cities women can or cannot be seen outside, women'show she dresses, what are the positive or negative situations related to women whether a woman should have a say in marriage, a woman's beauty and how this is depicted, the influence of women in the naming of places and The determinations made about the value of women in society have been tried to be presented. In the work, which reflects the language of a very wide geography, the language for women The evaluation of its use reflected the perception of women of the period.