İnebolu Havzası Erozyon Risk Durumunun CBS ve Uzaktan Algılama Yardımıyla Kalitatif Olarak Değerlendirilmesi ve Risk Haritalarının Oluşturulması

Abstract

Ekolojik dengenin korunması, arazi kullanım planlamalarının yapılabilmesi ve doğal kaynakların uygun yönetilebilmesi ancak toprağın, bitki örtüsünün güncel durumunun ve sorunlarının bilinmesi ve çözümlenmesi ile mümkün olabilir. Çok iyi bilinmektedir ki, toprağın ekosistem hizmetleri içerisinde fonksiyonu yitirmesine neden olan en önemli faktörlerden birisi de kuşkusuz erozyondur. Erozyon planlamalarına geçmeden önce toprak ve su kaynaklarının niteliksel ve niceliksel olarak incelenmesi, eldeki kaynakların potansiyellerinin saptanması gerekmektedir. Erozyonun önemli ekolojik sorun olmasına karşılık, alınan önlemler ve yapılan çalışmalar ülkemiz için oldukça yetersizdir. Bu araştırma İnebolu Havza topraklarının erozyon risk dağılım durumlarını belirlemek ve haritalamak amacıyla yapılmıştır. Araştırma alanı Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Kastamonu ili sınırları içerisindedir. İnebolu Havzasının alanı yaklaşık 114 km² ve ortalama deniz seviyesinden yükseltisinin 621 m'dir. Çalışma alanı toprakları yaygın olarak kumtaşı ve kireç taşı ana materyali üzerinde oluşmuştur. Bu çalışmada 32 adet profil çukuru açılmış ve incelenmiştir. Detaylı arazi gözlemleri ve incelemeleri yapılmasının yanı sıra her bir örnekleme üzerinde, laboratuvarda bazı fiziksel ve kimyasal analizler gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, kalitatif bir yaklaşım olan Van Zuidam yöntemi kullanılarak araştırma sahasının erozyon risk durumu ortaya konulmuştur. Model arazi çalışmalarının yanı sıra erozyon dinamiklerini içerisinde yer alan jeoloji, jeomorfoloji, iklim, arazi örtüsü ve arazi kullanımından oluşan farklı parametreleri de içermektedir. Erozyon riskinin yüksek olduğu alanlar genellikle vadi yamaçları ve eğimin yüksek olduğu alanlardır. Diğer taraftan, bazı orman örtüsü ile kaplı marjinal alanlarda, ormanın toprağı koruması ve erozyon sürecindeki riski azaltması nedeniyle bu alanlar erozyon sınıfı 1 olarak değerlendirilmiştir.

In order to protect ecological balance, create land use planning and management of natural resources, current properties and situation of soil and vegetation cover should be known to overcome their problems. It is well known that erosion causing to lost functions of soil in ecosystem services is one of the most important reasons. Before to generate erosion plans, it should be investigate and identified potential of soil and water resources in terms of their quality and quantity. Although soil erosion is substantial ecological problem, taking measures and investigations are not enough for our country in this field. The aim of this research performed in İnebolu Watershed located in Kastamonu province of Western Black Sea Region is to create map of the distribution soil erosion risk classes using Van Zuidam model. İnebolu Watershed covers about 114 km2 and located at 621 m a.s.l. Generally, the study area's soil formed on sand stone and lime stone parent materials.İn this study, 32 profile places were excavated in study area. Detailed land observations were done with grid method and auger examinations. The soil samples were taken from each example and their some physical and chemical analyses were done in the laboratory. By assessing the results of analyses and field studies, Van Zuidam model which is a qualitative approach based on the knowledge of the surveyor to detect and recognize during the field survey, different factors involved in the erosion dynamics that are geological, geomorphological, climatological, land cover and land use was applied to determine soil erosion risk of the İnebolu Watershed area. Generally, these areas located on high slopes. On the other hand, in the some marginal areas with the forest plantation the erosion degree decreases to a low class, mainly because the presence of the forest limits the erosion processes, in particular wind erosion, and preserves the soil. For this reason, these areas were ascribed to class 1.