Sinop İli Karayaka Koyunu Halk Elinde Islah Projesi Kapsamında Farklı Bakım ve Besleme Uygulayan İşletmelerde Karayakakoyunlarının Verim Özellikleri Bakımından Karşılaştırılması

Abstract

Yapılan bu tez çalışması, 'Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi' kapsamında Sinop İli Merkez, Boyabat ve Durağan ilçelerindeki yetiştirici işletmelerinden bakım beslemeye önem veren beş iyi işletme ile bakım beslemeye önem vermeyen beş kötü işletmeden elde edilen kuzularda; doğum ağırlıkları, sütten kesim (90. gün) ağırlıkları, büyüme performansları ve yaşama gücü bakımından farklılıkların tespiti amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada iyi bakım besleme uygulaması yapan beş işletmeden 702 baş koyun ve onlardan elde edilen 3344 baş kuzu ile iyi bakım besleme yapmayan beş işletmeden 795 baş koyun ve onlardan elde edilen 3491 baş kuzudan 2019-2023 yılları arasında elde edilen doğum ağırlıkları ve 90. gün sütten kesim ağırlıkları düzenli takip edilmiş ve veriler toplanmıştır. İyi işletmelerde 2019 yılında doğan kuzuların doğum ağırlıkları ortalaması 3755,15 ± 19,83 grile kötü işletmelerde doğum ağırlıkları ortalaması 3707,30 ± 15,66 gr bulunmuştur. İyi işletmelerde 2019 yılı 90. gün sütten kesim yaşı canlı ağırlık ortalaması 25347,96 ± 103,57 gr iken kötü işletmelerde 22798,94 ± 84,27 gr belirlenmiştir. 2019 yılından itibaren iyi bakım besleme uygulamalarını yapan işletmeler ile yapmayan işletmelerin veri takipleri yapılıp toplandıktan sonra 2023 yılındaki doğan kuzuların iyi işletmelerde doğum ağırlık ortalaması 3963,39 ± 10,45 gr olurken, kötü işletmelerde doğum ağırlık ortalaması 3766,42 ± 17,81 gr olarak tespit edilmiştir. 90. gün sütten kesim ağırlıkları ise iyi bakım besleme yapan işletmelerde ortalama 28592,99 ± 124,88 gr olurken, kötü işletmelerde ortalama 25813,81 ± 118,93 gr olarak tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada ayrıca doğan kuzulardaki ölüm oranları iyi işletmelerde % 3,8 olurken, kötü işletmelerde bu oran % 7,2 olarak bulunmuştur. iv Araştırmada 2019 yılında doğan kuzuların 90. gün sütten kesim yaşına kadar olan zaman zarfında günlük canlı ağırlık artışı (g.c.a.a) ortalama 239 gr, kötü işletmelerde ise 212 gr belirlenmiştir. İyi bakım besleme uygulamalarını yaparak geçen beş yıllık dönem sonunda iyi işletmelerde g.c.a.a ortalama 273 gr iken kötü işletmelerde g.c.a.a ortalama 244 gr olarak bulunmuştur. Çalışma sonucunda Karayaka ırkına ait kuzularda yaşama gücü iyi işletmelerde % 94,7, kötü işletmelerde % 92,8 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak elde edilen veriler ışığında iyi bakım besleme uygulamaları yapan işletmeler ile yapmayan işletmeler arasında doğum ağırlıkları, yaşama gücü, 90. gün sütten kesim ağırlığı, g.c.a.a bakımından çok önemli bir artış olduğu söylenebilir. Bu bakımdan gerek geçen beş yıl süresince ve gerekse yapılan iyi bakım ve besleme uygulamaları sayesinde elde edilen sonuçlar bakımımdan olumlu farklılıklar tespit edilmiştir. Belirlenen olumlu farklılıklar geçimini küçükbaş hayvancılıktan sağlayan yetiştiriciler arasında farkındalık yaratarak, yetiştiricileri iyi uygulamaları yapmaya daha çok teşvik edeceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Karayaka, Yaşama gücü, Doğum ağırlığı, 90. gün sütten kesim ağırlığı, Döl verimiThis thesis study was carried out to determine the birth weights, weaning (90th day) weights, growth performances, and survival rate of lambs obtained from five good enterprises that attach importance to care and feeding and five bad enterprises that do not attach importance to care and feeding from the breeding enterprises in the Central, Boyabat and Durağan districts of Sinop province within the scope of the 'National Project for Small Ruminant Breeding in Folk Hands'. In this study, birth weights and 90th day weaning weights of 702 ewes and 3344 lambs obtained from five enterprises with good care and feeding practices and 795 ewes and 3491 lambs obtained from five enterprises without good care and feeding practices were regularly monitored and data were collected between 2019 and 2023. The average birth weight of lambs born in 2019 was 3755.15 ± 19.83 g in good enterprises and 3707.30 ± 15.66 g in bad enterprises. The average live weight at 90th day weaning age in 2019 was 25347.96 ± 103.57 g in good enterprises and 22798.94 ± 84.27 g in bad enterprises. As of 2019, after the data follow-up and collection of the enterprises that made good care and feeding practices and the enterprises that did not, the average birth weight of the lambs born in 2023 was 3963.39 ± 10.45 g in good enterprises, while the average birth weight in bad enterprises was 3766.42 ± 17.81 g. The 90th day weaning weights were 28592.99 ± 124.88 g in the enterprises with good care and feeding, while the average weaning weight was 25813.81 ± 118.93 g in the bad enterprises. In the study, the mortality rate of lambs born was 3,8% in good enterprises., while this rate was found to be 7.2% in bad enterprises. In the study, the daily live weight gain (d.l.w.g) of the lambs born in 2019 until the 90th day of weaning age was determined as 239 g on average and 212 g in bad vi enterprises. At the end of the five-year period of good care and feeding practices, the average d.l.w.g. was found to be 273 g in good enterprises and 244 g in bad enterprises. As a result of the study, the survival rate of Karayaka lambs was found to be 94.7% in good enterprises and 92.8% in bad enterprises. In the light of the data obtained as a result, it can be said that there is a very significant increase in terms of birth weights, survival, 90th day weaning weight, d.l.w.g. between the enterprises with good care and feeding practices and those without. In this respect, it is thought that the differences in the determined values will raise awareness among the breeders who make their living from ovine breeding and will have an important place. Keywords: Karayaka, Survival, Birth weight, 90th day weaning, Fertility