Su Çerçeve Direktifi Kapsamında Bütünsel Havza Yönetimi: Mert Irmağı Havzası Örneği

Abstract

Bu tez çalışmasında Su Çerçeve Direktifi (SÇD) Kapsamında Havza Yönetimi değerlendirilmesi yapılarak, Mert Irmağı Havzası?nın Toplam maksimum günlük yük (TMDL) yaklaşımına göre su kalitesi ve havzanın mevcut durumu üzerine incelemeler yapılmıştır. TMDL, su havzasını yönetmek için su kalite bazlı yaklaşımın temel elementidir. TMDL?nin kurulumu ve uygulanması aracılığıyla bütün kaynaklardan gelen kirlilik yükleri değerlendirilir. Buna göre Mert Irmağı Havzası?nda ölçülen noktasal ve yayılı kaynaklı belirli parametreler üzerinden toplam maksimum günlük yük değerleri hesaplanmıştır. Mert Irmağı Havzası, Samsun il merkezinden geçerek Karadeniz?e dökülen Mert ırmağı ve yan kollarını kapsar. Havzadaki kirlilikler değerlendirildiğinde, Mert ırmağıyla birleşen Yılanlı derenin katı atıkları, uzun yıllar boyunca bu dere havzasındaki alana döküldüğü için havzada ki olumsuz etkileri sürmektedir. Ayrıca Mert Irmağı boyunca Samsun?un küçük sanayi tesislerinin oluşturduğu endüstriyel atık sular ve ırmak üzerinde birçok deşarj noktasından gönderilen arıtılmamış evsel atık sular ve tarımsal kirleticilerin oluşturduğu atıklar da Karadeniz? e oldukça önemli miktarda kirlilik yükü taşımaktadır. Çalışmada havza alanı içerisinde 2000, 2003 ve 2010 yıllarında yapılan kirlilik ölçümlerinde SO4-2, TN, TP, TDS, KOI, BOI, TOC, Cd, Cr, Pb, Cu, Ni, Zn parametreleri kıtaiçi su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterleri doğrultusunda aynı tarihlerde yapılan debi ölçümleri ile hesaplanmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Havzadaki noktasal ve yayılı kaynaklar TMDL yaklaşımına göre TN, TP ve BOI5 kirlilik yükleri sırasıyla 9383,01 kg/gün , 4571,25 kg/gün ve 60904,16 kg/gün olarak hesaplanmış, havzada gelecekte % 70 iyileşme ile kirlilik yüklerinde yaklaşık 3,5 kat azalma ve % 30 kirlilik artışı ile 1,5 kat artış senaryolarına göre Mert Irmağı Havzası için öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Su Çerçeve Direktifi, havza yönetimi, Mert Irmağı Havzası, toplam maksimum günlük yük.

At this thesis work, examinations on water quality and current status of basin were done acording to the approach of total maximum daily load(TMDL) of Mert River Basin within the scope of Water Frame Directive(WFD). TDML is fundamental element of water quality based approach to manage water basin. Pollution loads from all sources are evaluated through implementation and application of TDML. Accordingly, total maximum daily loads are calculated in the Mert River Basin via the specific parameters of point and non-point source originated. Mert River Basin consists of Mert River and its side arms which passes through Samsun province central and connects to the Black Sea. When the pollution in the basin is evaluated, the negative effects of the solid waste of Yılanlı Stream still exist because it poured to this stream basin for many years. Besides, industrial waste water which is created by minor industrial plants of Samsun along Mert River and unrefined domestic waste water which is released from many discharge points on the river and waste created by agricultural pollutants carry highly significant amount of pollution load into the Black Sea. At this research, inside the basin area, for the pollution measurements which were done in the years 2000, 2003, 2010, the parameters of SO4-2, TN, TP, TDS, KOI, BOI, TOC, Cd, Cr, Pb, Cu, Ni, Zn were calculated with the discharge calculations which were done at the same time in the direction of quality criteria according to the class of inland water sources.Pollution loads of TN, TP and BOI5 of point and non-point sources in the basin are respectively calculated as 9383,01 kg/day , 4571,25 kg/day and 60904,16 kg/day according to the TDML approach and suggestions are made for Mert River Basin according to the scenarios of approximately 3,5 fold decrease at the pollution loads with %70 improvement in the basin in the future and 1,5 fold increase with %30 pollution increase. Keywords: Water Frame Directive, basin management, Mert River Basin, total maximum daily load.