Kadın Girişimciliğinin Önündeki Engeller: Tr-83 Bölgesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kadın Girişimciler Kurulu Üzerine Alan Çalışması

Abstract

Türkiye'de kadın girişimciliği üzerine yapılan akademik çalışmaların önemli bir kısmı, büyükşehirler veya ülke geneli düzeyinde yürütülmektedir. Bu durum, bölgesel farklılıkların ve yerel dinamiklerin yeterince analiz edilmemesi nedeniyle önemli bir boşluk yaratmaktadır. Bu çalışma, Karadeniz Bölgesi'nde yer alan TR-83 illerinden Samsun, Çorum, Tokat ve Amasya'da faaliyet gösteren kadın girişimcileri odağına alarak, yerel düzeyde kadın girişimciliği literatürüne özgün ve yenilikçi bir katkı sunmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın temel amacı, kadın girişimcilerin deneyimlerinden yola çıkarak girişimcilik sürecinde karşılaştıkları bireysel ve psikolojik, sosyo-kültürel ve yönetsel ile ekonomik ve çevresel engelleri çok boyutlu olarak analiz etmektir. Ayrıca bu engellerin yalnızca finansmana erişim, toplumsal cinsiyet önyargıları, ailevi sorumluluklar ve deneyim eksikliği ile sınırlı kalmayıp, aynı zamanda yerel yönetim uygulamaları ve ekonomik çevre dinamikleriyle nasıl etkileşime geçtiği araştırılmıştır. Çalışmada, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kadın Girişimciler Kurulu'na üye ve aktif işletme sahibi konumundaki 171 kadın girişimci ile yüz yüze ve çevrim içi anket uygulamaları yoluyla veri toplanmıştır. Nicel araştırma yöntemine dayalı olarak yapılandırılan araştırma, tanımlayıcı ve çok boyutlu analiz yaklaşımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, uzman görüşleriyle oluşturulan 26 maddelik Likert tipi bir ölçek kullanılarak toplanmış ve 'Girişimcilik Sürecinde Karşılaşılan Engeller' başlığı altında analiz edilmiştir. Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) ile ölçek üç alt boyuta ayrılmış; Bireysel ve Psikolojik Engeller, Sosyo-Kültürel ve Yönetsel Engeller, Ekonomik ve Çevresel Engeller olarak sınıflandırılmıştır. Ölçeğin güvenilirliği Cronbach's Alpha ile test edilmiş; doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile yapısal geçerlik değerlendirilmiştir. Normallik testleri, t-testi, ANOVA ve Duncan çoklu karşılaştırma testleri aracılığıyla da demografik ve sektörel değişkenlerin etkisi istatistiksel olarak incelenmiştir. Veriler SPSS 26 ve Lisrel yazılımları ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, özellikle Amasya, Çorum ve Tokat gibi daha geleneksel yapıya sahip illerde sosyo-kültürel ve yönetsel engel algısının anlamlı düzeyde yüksek olduğunu göstermiştir. Öte yandan, iş birliği sıklığı, deneyim süresi ve işletmenin faaliyet bölgesi gibi faktörlerin engel algısını azalttığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları doğrultusunda, bölgesel kalkınma politikalarının cinsiyet duyarlı yaklaşımlarla yeniden şekillendirilmesi, yerel mentorluk ve ağ kurma programlarının desteklenmesi ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik farkındalık çalışmalarının artırılması önerilmektedir.

A significant portion of academic studies on women's entrepreneurship in Turkey are conducted at the metropolitan or national level. This situation creates a significant gap due to the insufficient analysis of regional differences and local dynamics. This study aims to provide a unique and innovative contribution to the literature on women's entrepreneurship at the local level by focusing on women entrepreneurs operating in the TR-83 provinces of Samsun, Çorum, Tokat, and Amasya in the Black Sea Region. The primary objective of the research is to analyze the individual and psychological, socio-cultural and managerial, as well as economic and environmental barriers encountered by women entrepreneurs in the entrepreneurship process in a multidimensional manner, based on their experiences. In addition, the study investigates how these obstacles interact with local government practices and economic environment dynamics, rather than being limited to access to finance, gender bias, family responsibilities, and lack of experience. Data was collected through face-to-face and online surveys with 171 women entrepreneurs who are members of the Turkish Union of Chambers and Commodity Exchanges Women Entrepreneurs Council and active business owners. The research, structured based on quantitative research methods, was conducted using a descriptive and multidimensional analysis approach. Data were collected using a 26-item Likert-type scale developed with expert opinions and analyzed under the heading 'Barriers Encountered in the Entrepreneurship Process.' Through Exploratory Factor Analysis (EFA), the scale was divided into three sub-dimensions: Individual and Psychological Barriers, Socio-Cultural and Managerial Barriers, and Economic and Environmental Barriers. The reliability of the scale was tested using Cronbach's Alpha, and its structural validity was evaluated through Confirmatory Factor Analysis (CFA). The effects of demographic and sectoral variables were statistically examined using normality tests, t-tests, ANOVA, and Duncan's multiple comparison tests. The data were analyzed using SPSS 26 and Lisrel software. The findings revealed that the perception of socio-cultural and managerial barriers was significantly higher in provinces with more traditional structures, such as Amasya, Çorum, and Tokat. On the other hand, it was determined that factors such as the frequency of collaboration, length of experience, and the region of operation of the business reduce the perception of barriers. Based on the research results, it is recommended that regional development policies be reshaped with gender-sensitive approaches, local mentoring and networking programs be supported, and awareness-raising efforts regarding gender roles be increased.