Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinde Santral Venöz Kateter ile İzlenen Hastalarda Tromboz Sıklığı ve Predispozan Faktörlerin Belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı Ondokuz Mayıs Üniversitesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi'nde santral venöz kateter takılan kritik hasta grubundaki hastalarda tromboz sıklığı ve predispozan faktörlerin belirlenmesidir. Materyal-metod: Ekim 2013- Mayıs 2015 tarihleri arasında santral venöz kateter takılan 1 ay-18 yaş arası 76 olguda doppler USG inceleme ile 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde kateter takılan ekstremite ve simetriğindeki venöz yapılar prospektif olarak incelendi. Doppler USG ile hasta başında değerlendirme yapıldı. Bulgular: Çalışmaya alınan olguların yaş ortanca değeri 19 (2-201) ay idi. Olguların 49'u (%64,5) erkek, 27'si (%35,5) kız, erkek/kız oranı 1,81:1 idi. Olguların 55'inde (%72,3) altta yatan hastalık mevcuttu. En sık kronik nörolojik ve nöromuskuler hastalık(%35,5), ikinci sıklıkta doğumsal metabolik hastalık (%14,4) ve üçüncü sıklıkta da malignite (%11,8) eşlik etmekteydi. Olguların 26'sına (%34,2) birden fazla kateter takıldı. Toplamda 107 adet kateter takıldı. Ortanca kateter kalış süresi 12 (2-46) gündü. En çok Seldinger tipi (%90) kateter takıldı. Erken komplikasyon olarak 1 (%0,9) olguda arteriyel emboli ve 1 (%0,9) olguda pnömotoraks gözlendi. Kateter takılı olduğu sürede geç komplikasyon olarak 6 (%7,8) olguda kateter enfeksiyonu ve 11 (%14,4) olguda katetere bağlı tromboz gelişti. Trombüs gelişen olguların 4'ü (%36,3) semptomatikti. Olguların 6'sında (%54,4) trombüsün ilk 3 gün içinde oluştuğu görüldü. Trombüse bağlı pulmoner emboli ve posttrombotik sendrom hastalarda saptanmadı. Olgularda SVK takılması dışında trombüs için yaş (<1y, >14y), cinsiyet, TPN uygulanımı, inotrop uygulanımı, mekanik ventilasyon ihtiyacı, cerrahi girişim varlığı, çoklu kateter takımı, kateter enfeksiyon varlığı, CPR uygulanımı, sedasyon-analjezi-nöromuskuler blokan ilaç alımı, konjenital kalp hastalığı ve malignite varlığı risk faktörleri olarak belirlendi. Yapılan tekli ve çoklu analizlerde CPR uygulanımı (p=0,004) ve çoklu kateter takımı (p<0,001) ile trombüs arasında anlamlı ilişki saptandı. Trombüs saptanan olguların %72,7'de kalıtsal risk faktörleri açısından inceleme yapıldı ve anlamlı bulgu saptanmadı. Olguların hiçbirine tromboz profilaksisi uygulanmadı. Sonuç: Çalışmamız çoklu kateter takılması ve CPR uygulanmasının tromboz riskini anlamlı olarak artırdığını göstermektedir. Klinik bulgu olmasa bile kateter yerleştirilmesinden sonraki ilk 7 gün içinde doppler USG ile rutin inceleme yapılması yararlıdır. Sonuçlarımız edinsel risk faktörü varlığında trombüs saptanan tüm hastalarda tromboza yatkınlık oluşturabilecek kalıtsal risk faktörleri açısından taramanın gerekli olmadığını düşündürmektedir. Anahtar sözcükler: santral ven, kateter, çocuk, yoğun bakımABSTRACT Introduction: In this study we aimed to identify frequency of thrombosis and predisposing factors in critical patients in the Intensive Care Unit of Ondokuz Mayis University. Methods: We were evaluated 76 cases who inserted central venous catheter 1 month to 18 years old prospectively between October 2013- May 2015. We assessed patients inserted catheter in venous structures symmetrically with doppler USG on 0, 3, 7, 14 and 28 days of catheterization at bed-side. Results: The median age of patients in the study was 19 (2-201) months. 49 (%64,5) of the patients were males and 27 (%35,5) were female, male/female ratio was 1,81:1 respectively. 55 (%72,3) had underlying diseases. The most common underlying diseases were chronical neurological and neuromuscular diseases (35.5%), the second was congenital metabolic diseases (14.4%) and third in the incidence of malignancy (11.8%) were accompanied. 26 of the cases (34.2%) more than one catheter was inserted. A total of 107 catheter was inserted. The median duration of catheter was 12 (2-46) days. Mostly Seldinger type (90%) were catheterized. In early complications 1 (%0,9) with arterial embolism and 1 (%0,9) with pneumothorax were observed in. In late complications catheter related infection 6 (%7,8) and catheter related thrombosis 11 (%14,4) were occurred in patients. In patients 4 (%36,3) thrombus were symptomatic. In 6 patients (54.4%) thrombus was observed within the first 3 days. Thrombus related pulmonary embolism and post-thrombotic syndrome in patients weren't detected. In patients with CVC age (<1y,>14y), gender, application of TPN, application of TPN, application of mechanical ventilation, need for surgery asset, catheter infections, sedation-analgesia-neuromuscular block drug application, malignancy, congenital heart disease and multicatheter assembly were identified as risk factors. Made in single and multiple analysis of application of CPR (p = 0.004) and multiple catheter assembly (p <0.001) were significantly associated with thrombus. In patients with thrombus %72,7 of them were evaluated for genetic risk factors and none of them were positive. None of the cases were not implemented thrombosis prophylaxis. Conclusion: Our study shows that multiple catheter insertion and implementation of CPR increases significantly the risk of thrombosis. Doppler ultrasound is useful in routine examination in first 7 days of catheterinsertion, even if the clinical findings exist. Our results showed that no need to search for genetic factors in all patients with acquired risk factors. Key words: central vein, catheter, children, intensive care unit