Hüküm Âyetleri Çerçevesinde Kırâatlerin Ahkâmü'l-Kur'ân Tefsirlerine Etkisi (Kurtubî Örneği)

Abstract

Kırâat ihtilafları usûl ve ferş olmak üzere iki açıdan değerlendirilmektedir. 'Usûl farklılıkları', kırâat imamının bir yöntem dâhilinde, kendine mahsus bir okuyuş tarzı ile telaffuzda belli bir usûl takip ederek gerçekleştirdiği okuyuşlardır. Manada önemli bir değişikliğe sebep olmayan bu ihtilaflar, mahallî şive ve ağızların ses özellikleriyle ilgilidir. 'Ferşî okumalar' ise usûl ihtilaflarının aksine, kıyas kabul etmeyen kırâat farklılıklarıdır. Bunlar manayı bazen farklı hükme sebep olacak derece etkilemektedir. Gayet geniş olan kırâat birikimi içinde hukuka etki eden kırâat vecihleri sayısal olarak az bir yekûn tutmaktadır. Mütevâtir, sahih kırâatler ve bazı mezheplere göre şâz kırâatler fıkhî bir konunun başka bir hükme bağlanmasına doğrudan etki edebildiği gibi diğer hüküm kaynaklarından elde edilen delilleri tekit ya da teyit etmede kaynak olarak kullanılmaktadır. Özellikle Hanefîler ve Hanbelîler kırâatleri hüküm kaynağı olarak kullanmakta öne çıkmaktadır. Müfessirler, kırâat birikimini manaya tesiri bakımından kullandıkları gibi özellikle ahkâma ağırlık verdikleri çalışmalarında hükme tesiri de konu etmişlerdir. Kur'ân-ı Kerîm'in tefsirinde rivâyet ve dirayeti bir arada kullanan müfessirlerden biri olan Kurtubî, tefsirinde ahkâma fazlaca yer vermiştir. Onun tefsiri kırâat, fıkıh ve usûlü fıkıh gibi açılardan ele alınmış, bu hususlarda eser birtakım araştırmacılar tarafından irdelenmiştir. Lakin çalışmamızda daha spesifik olarak Kurtubî'nin tefsirinde, kırâatin hükme tesirine dair açıklamalarını, eleştirilerini ve tercihlerini ortaya koymak için kırâatin hükme tesirinin bulunduğu âyetler seçildi. Tezimizde Kurtubî'nin, el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân adlı tefsirinde sahih kırâatler ile şâz okuyuşların ahkâm âyetlerinin yorumuna etkisi ele alınacaktır. Bu kapsamda çalışmada önce kırâat ilmi konularına değinilmiş, hükme tesir eden kırâat farklılıkları bulunan âyetler tespit edilmiş ve bu ihtilafların fıkhî hükümlere yansıması incelenmiştir. Anahtar Sözcükler: Kur'ân, Ahkâm, Fıkıh, Kırâat farklılıkları, Kurtubî.Recitation disputes are evaluated in two aspects, namely method and phonetic. Method differences' are the recitations made by the leader of recitation, in a way specific to herself and by following a certain method in pronunciation. These conflicts, which do not cause a significant change in meaning, are related to the sound characteristics of local dialects and dialects. 'Phonetic readings', on the other hand, are the differences of recitation that do not accept comparisons, unlike the disagreements of method. These sometimes affect the meaning to a degree that causes different judgments. Recitation aspects that affect the law in the vast accumulation of recitation are numerically a small number. Mutawatir, sound recitations and, according to some madhhabs, shaz recitations can directly affect the binding of a fiqh subject to another rule. In some recitations, it is used as a source to confirm or confirm the evidence obtained from other sources of judgment. Especially Hanafis and Hanbalis come to the fore in using recitations as a source of judgment. Commentators use the accumulation of recitation in terms of its effect on meaning. In addition to this, they also talked about the effect of the differences in the recitation of the decree, especially in their works that focused on the decrees. Qurtubi, who is one of the commentators who used both narration and insight in the exegesis of the Qur'an, gave a lot of space to the rules in his tafsir. His tafsir has been discussed in terms of recitation, fiqh and its methodology. On these issues, the work has been examined by some researchers. However, in our study, we have chosen more specifically the verses in which the recitation has an effect of the ruling in his tafsir. Thus, we wanted to reveal his explanations, criticisms and preferences regarding the effect of recitation on the ruling, in a more specific area. In our thesis, Qurtubi's interpretation of al-Câmi' li Ahkâmi'l-Qur'an, the differences in freguent/right recitation and the effect of other shaz readings on the interpretation of the verses will be discussed. In this context, in this study, firstly, the subjects of the science of recitation were mentioned, the verses of judgment with differences in recitation affecting the ruling were determined, and the effect of these differences on the jurisprudence was examined. Keywords: Qur'an, Judgment, Fiqh, Recitation differences, Qurtubi.